Azərbaycan Özbəkistanın enerji ixracında əsas tərəfdaşına çevrilə bilər - ekspert

Özbəkistan Dünya İqtisadiyyatı və Diplomatiyası Universitetinin Enerji Geosiyasəti Mərkəzinin rəhbəri Xayotjon İbrahimovun fikrincə, Azərbaycan enerji resurslarının beynəlxalq bazarlara çıxarılmasında Özbəkistan üçün əsas tərəfdaş ola bilər. Ekspert bildirir ki, iki ölkə arasında enerji sektorunda əməkdaşlığın ən perspektivli sahələrindən biri neft və qaz nəqli sahəsində əlaqələri gücləndirmək, eləcə də ixrac marşrutlarının inkişafı üzrə birgə işlər görməkdir. Azərbaycanın strateji coğrafi mövqeyi və inkişaf etmiş infrastrukturu var.

Bu vəziyyət Bakını Daşkənd üçün xüsusilə Avropa İttifaqı bazarlarına çıxışda əvəzolunmaz tərəfdaşa çevirir. Bu əməkdaşlıq sadəcə enerji nəqli ilə məhdudlaşmır; o, həm də regionun enerji xəritəsini yenidən formalaşdırmaq imkanını yaradır. Bakı ilə Daşkənd arasında bərpa olunan enerji mənbələrinin (BEM) inkişafı sahəsində əməkdaşlıq da böyük perspektivlər açır. Hər iki ölkə hazırda günəş, külək və su elektrik stansiyalarına fəal şəkildə investisiya edir. Buna görə də, tikinti, texnologiya və təcrübə mübadiləsi sahələrində birgə layihələr üçün kifayət qədər potensial var.

İkitərəfli əməkdaşlığın digər vacib bir istiqaməti isə enerji infrastrukturunun modernləşdirilməsidir. Bu işlər elektrik stansiyalarının, eləcə də ötürücü və paylayıcı şəbəkələrin yenilənməsi sahəsində texnologiya və təcrübə mübadiləsini əhatə edir; bu addımlar sistemin səmərəliliyini və etibarlılığını artıracaq. Uzunmüddətli planda hidrogen enerjisinin inkişafı da mühüm bir sahəyə çevrilə bilər. Təbii sərvətləri və dekarbonizasiya öhdəliklərini nəzərə alaraq, ölkələr hidrogen enerjisinin imkanlarını birlikdə araşdıra və inkişaf etdirə bilərlər. Azərbaycanla Orta Asiya arasında yaradılması planlaşdırılan "Yaşıl Enerji Dəhlizi" Özbəkistan üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Bu layihə ixrac marşrutlarının şaxələndirilməsi üçün tamamilə yeni imkanlar yaradır. Məsələn, Özbəkistan günəş və külək elektrik stansiyalarında istehsal etdiyi yaşıl enerjini mühüm tranzit mərkəzi olan Azərbaycan vasitəsilə birbaşa Avropaya göndərə biləcək. X. İbrahimov qeyd edir ki, bu dəhlizin mövcudluğu xarici investorları da stimullaşdıracaq, çünki onlar istehsal etdikləri enerjini ixrac etməyin daha aydın yollarını görəcəklər. Belə bir layihədə iştirak etmək Özbəkistanın enerji təhlükəsizliyini artırır, alternativ bazarlar və böyümə imkanları təmin edir. Azərbaycanın Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Yeddinci Məşvərət Görüşündə iştirak etməsi də regional inteqrasiyanın artan önəmini göstərir. Bu əməkdaşlıq Mərkəzi Asiya ölkələrinin Cənubi Qafqazla daha da inteqrasiya olunacağı yeni bir əlaqə formatı yaradır, Azərbaycan bu prosesdə birləşdirici bir halqa kimi mühüm yer tutur.

Görüşdə Yaşıl Enerji Dəhlizinin inkişafı üçün maliyyələşdirmə və texniki əməkdaşlıq daxil olmaqla, konkret addımlar müzakirə oluna bilər. Gələcək əməkdaşlıq həmçinin sualtı kabellər də daxil olmaqla, yeni enerji nəqliyyat dəhlizlərinin yaradılması və "Orta Dəhliz"in rolunun gücləndirilməsi kimi məsələləri əhatə edir. Böyük enerji layihələrinin maliyyələşdirilməsi üçün birgə investisiya fondlarının və ya platformalarının yaradılması, tənzimləyici çərçivələrin birləşdirilməsi də gələcək əməkdaşlığın vacib aspektləridir.