Azərbaycanda qablaşdırma üzrə yeni dövlət standartları qəbul edilib

Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin tabeliyindəki Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu (AZSTAND) qablaşdırmaya dair 12 yeni dövlət standartı qəbul edib. Bu geniş sənədlər toplusu, əsasən, təkrar istifadə oluna bilən qablaşdırmaların ətraf mühitə zərərli təsirlərini minimuma endirməyi hədəfləyir. Yeni tələblərin tətbiqində məqsəd material dövriyyəsinə yenidən inteqrasiya edilə bilən qablaşdırma miqdarını artırmaqdır. Bu yolla tullantı poliqon sahələrinin azaldılmasına nail olmaq nəzərdə tutulur. Bu standartlar eyni zamanda, qablaşdırma tullantılarının idarə edilməsi sahəsində Avropa Standartlarının ölkədə tətbiqinə dair tələbləri müəyyənləşdirir.

Qəbul edilən standartlar sənədləşdirmə, təriflər və ilkin profilaktik tədbirlər kimi vacib sahələri əhatə edir. Məsələn, AZS EN 13193:2025 "Qablaşdırma - Qablaşdırma və ətraf mühit - Terminologiya" standartı anlayışları dəqiqləşdirir. AZS EN 13427:2025 sənədi qablaşdırma və qablaşdırma tullantıları sahəsində Avropa Standartlarının tətbiqinə dair tələbləri irəli sürür. Əlavə olaraq, AZS EN 13428:2025 istehsal və tərkiblə bağlı xüsusi tələbləri, yəni mənbələrin azaldılması yolu ilə qabaqlayıcı tədbirləri müəyyən edir. Standartlar enerjinin bərpası (AZS EN 13431:2025) və kompost hazırlanması, biodeqradasiya yolu ilə bərpa oluna bilən qablaşdırmaya dair tələblər (AZS EN 13432:2025) haqqında da detallı məlumat verir. Həmçinin, AZS EN 13437:2025 təkrar emal üsullarına dair meyarları, proseslərin təsvirini və blok-sxemini təqdim edir. Bu yeniliklər təkrar emal proseslərinin daha şəffaf və effektiv olmasını hədəfləyir.

Yeni dövlət standartları təkrar emal dərəcələrinin müəyyən edilməsinə və ölçülməsinə dair də metodları təqdim edir. AZS EN 13439:2025 enerji bərpa olunma dərəcəsinin tərifini və hesablama üsulunu müəyyənləşdirir. AZS EN 13440:2025 isə təkrar emal dərəcəsinin tərifini və hesablama üsulunu əks etdirir. Qablaşdırma materiallarının bioloji parçalanma qabiliyyətini ölçmək üçün isə dörd fərqli sınaq metodu təqdim olunur. Bunlara verilmiş kompostlama şərtlərində parçalanmanın qiymətləndirilməsi (AZS EN 14045:2025), nəzarət edilən kompostlama şərtlərində son aerob biodeqradasiya qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi (AZS EN 14046:2025), və sulu mühitdə biodeqradasiya qabiliyyətinin karbon qazının və ya oksigen tələbatının ölçülməsinə əsaslanan metodları daxildir (AZS EN 14047:2025 və AZS EN 14048:2025). Bütün bu dövlət standartları "Ekologiya" standartlaşdırma üzrə Texniki Komitədə (AZSTAND/TK-09) qəbul edildikdən sonra AZSTAND tərəfindən təsdiqlənib. Sənədlər Standartlaşdırma üzrə normativ sənədlərin Dövlət Fonduna daxil edilib ki, bu da onların rəsmi tətbiqini təmin edir.