Azərbaycanda yerli şirkətlərin "yaşıl enerji" layihələrinə qoşulmasındakı çətinliklər açıqlanıb

Azərbaycanın yerli şirkətləri bərpa olunan enerji layihələrinə qoşulmaqda ciddi maneələrlə qarşılaşırlar. Bu maneələrin başında yerli bankların risk iştahası durur. Bu məlumatı XIII Beynəlxalq "Caspian Energy Forum 2025" tədbirində Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) törəmə qurumu olan "SOCAR Green" MMC-nin Maliyyə departamentinin direktoru Rza Nağıyev səsləndirdi. Nağıyev bildirdi ki, "SOCAR Green" yerli bazar iştirakçılarını bərpa olunan enerji layihələrinə cəlb etməyə çalışır. Lakin bu müddətdə konkret çətinliklər ortaya çıxır. Bu çətinliklərdən ən əsası bankların uzunmüddətli investisiyalara maraq göstərməməsidir. Yerli bankların bu ehtiyatı böyük həcmli enerji investisiyalarının reallaşmasına ciddi şəkildə maneə törədir.

Bankların maliyyələşdirməyə həvəssiz olmasının əsas səbəbi depozit portfelinin strukturudur. Hazırda Azərbaycandakı bankların əksəriyyətinin depozit portfeli qısamüddətlidir. Bu vəziyyət onların uzunmüddətli layihələri maliyyələşdirməsinə mane olan əsas amillərdən biridir. Digər tərəfdən, uzunmüddətli maliyyələşmə, yəni layihə maliyyələşdirməsi Azərbaycanda nisbətən yeni bir konseptdir. Buna baxmayaraq, müəyyən addımlar atılıb. Azərbaycan Mərkəz Bankı 2022-ci ildə müvafiq qanuni çərçivə hazırlayıb. Həmçinin, ilkin mərhələdə müəyyən qərarlar qəbul edildi. Əlavə olaraq, COP-29 ərəfəsində "Yaşıl taksonomiya" da qəbul olundu. Bunlar çox vacib addımlar sayılsa da, Rza Nağıyevin dediyinə görə, hələ ki, vəziyyəti tam dəyişməyə kifayət deyil.

"Yaşıl kapital"ın cəlb olunması prosesi üçün beynəlxalq prinsiplərə əməl etmək vacibdir. Bu işdə ən əsas prinsiplərdən biri ICMA - "International Capital Market Association" prinsipləridir. Bu prinsiplər xüsusi tələbləri ehtiva edir. Məsələn, ICMA standartlarına görə, layihələrin müstəqil şəkildə qiymətləndirilməsi lazımdır. Təəssüf ki, Azərbaycan bazarında hazırda üçüncü tərəf müstəqil qiymətləndiricilər yoxdur. Bu boşluq "greenwashing" (yaşıl yuyulma) risklərini artırır. Qiymətləndiricilərin olmaması beynəlxalq investorların etibarını zədələyə bilər, bu da nəticədə yerli bərpa olunan enerji layihələrinə cəlb edilən xarici maliyyənin həcmini məhdudlaşdırır.