Həkimlərin xaricə üz tutmasının səbəbləri: rezidentura mərhələsindəki problemlər - ARAŞDIRMA

Azərbaycanda səhiyyə sisteminin ən vacib mövzularından biri rezidentura təhsili və gənc həkimlərin ölkədən kütləvi gedişidir. Hazırda Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən rezidentura təhsili ilə bağlı beynəlxalq standartlara uyğunlaşmanı hədəfləyən yeni Əsasnamə hazırlanır. Bu dəyişikliklər tədrisin keyfiyyətini artırmağa və ixtisaslaşmanı dərinləşdirməyə xidmət edəcək. Lakin bütün bu islahatlar zəminində həkimlərin xaricə üz tutmasının əsas səbəbləri - xüsusilə maddi təminatın zəifliyi və regional tibbi kadr çatışmazlığı gündəmdə qalır. Azərbaycan Tibb Universitetinin məzunu, hazırda xaricdə yaşayan Ömər Qasımov gənc həkimlərin 403 manat maaş almasının Bakıda yaşayış xərclərini qarşılamağı qeyri-mümkün etdiyini bildirib. O qeyd edib ki, yaşayış xərcləri 700-800 manatı keçdiyi halda, rezident həkimin aldığı məvacib onun yarısı qədərdir. Bu cür şəraitdə gənc mütəxəssislərin özünü inkişaf etdirməyə və yaxşı mütəxəssis olmağa həvəsi qalmır.

Ömər Qasımovun sözlərinə görə, həkimlərin ölkədən uzaqlaşmasının tək səbəbi maaş deyil. Maliyyə çətinlikləri ilə yanaşı, cəmiyyətin həkimə münasibəti də çox vaxt neqativ olur. Bəzi insanlar həkimi düşmən kimi görür, onu təhqir və şantaj etməyə çalışır. Halbuki həkimin işi həm məsuliyyətli, həm də psixoloji cəhətdən ağırdır. Üstəlik, yerli ali təhsili bitirən gənc həkimlərin ölkədə iş tapması da çətindir. Bu da onları xaricdə işləməyə məcbur edir. Qasımov əlavə edib ki, xaricdə oxuyub gələn həkimlərin maaşı yerli rezidenturanı bitirən həkimlərdən dəfələrlə yüksəkdir. Bütün bunlar yerli tibbi təhsilin dəyərini azaldır və gənclərin daha dəyərli və rahat işləyə biləcəkləri yerlərə üz tutması təəccüblü deyil.

Səhiyyə Nazirliyi (SN) bu problemlərlə bağlı işlərin aparıldığını bildirir. Hazırda rezidentura üzrə mövcud qanunvericiliyə dəyişiklik layihələri hazırlanır. SN və TƏBİB arasında koordinasiya gücləndirilib, kadr bölgüsü real ehtiyaclara uyğunlaşdırılır. Bu, xüsusilə bölgələrdə həkim çatışmazlığının qarşısının alınması istiqamətində atılan addımlardır. Rezidentlərin işlə təminatı və müvafiq dövlət tibb müəssisələrinə yönləndirilməsinin daha sistemli şəkildə tənzimlənməsi məqsədi qarşıya qoyulub. Rezidentura təhsilini müvəffəqiyyətlə bitirən həkim-mütəxəssislərin təyinatı ildə iki dəfə həyata keçirilir. Həkim-mütəxəssislər göndərişlə işə qəbul olunduqları tarixdən etibarən 3 il müddətində həmin tibb müəssisələrində işləməlidirlər. Azərbaycan Tibb Universiteti də bildirir ki, dünya standartlarına uyğunlaşdırma məqsədilə, Türkiyə təcrübəsinə bənzər “uzmanlıq” mərhələsinin tətbiqi istiqamətində islahatlar davam edir.

Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin sədr müavini Rəşad Mahmudov rezident həkim statusunun aydınlaşdırılması üçün əmək müqaviləsi və təqaüd sistemini ayırmağın vacib olduğunu söyləyib. O, həmçinin tibb təhsilinin strukturunun Ali təhsil haqqında qanuna dəyişikliklər vasitəsilə tənzimlənməsini, yəni rezidenturanın ali təhsilin 8-ci pilləsi kimi tanınmasını təklif edir. Deputat Müşfiq Məmmədli vurğulayıb ki, Azərbaycanın baza ali tibb təhsili kifayət qədər yaxşıdır. Məhz buna görə azərbaycanlı mütəxəssislər xarici ölkələrin rezidentura proqramlarına asanlıqla qəbul olunurlar. Əsas məsələ rezidentura təhsilinin düzgün qurulması, yenilənməsi və rezidentlərin maliyyə təminatının yaxşılaşdırılmasıdır. Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin əməkdaşı Elmin Nuri də təsdiqləyir ki, hazırda rezidenturada tətbiq olunan qaydalar və aylıq məvacib (403 manat) gənc həkimləri bu sahədən uzaqlaşdırır. O hesab edir ki, rezidentlərin sosial təminatı istiqamətində zəruri addımlar atılmalıdır, bunun üçün Türkiyənin inkişaf proqramından yararlanmaq olar.