İnsultun fəsadları əleyhinə ultrasəs terapiyası yaradılıb

ABŞ-da Stenford Universitetinin alimləri insultdan sonra beyində yığılan zəhərli maddələri təmizləyən yeni bir cihaz hazırlayıblar. Bu, yüksək risk daşıyan cərrahi əməliyyatlara alternativ axtarış çərçivəsində ortaya çıxan invaziv olmayan ultrasəs terapiyasıdır. Tədqiqatçılar bu metodun effektivliyini beyin qanaxması keçirmiş siçanlar üzərində uğurla yoxlayıblar. Bu cür əməliyyatlar adətən yalnız ən ağır vəziyyətlərdə və böyük klinikalarda aparılır. Buna görə də, bir çox xəstə insultun fəsadları ilə öz orqanizminin gücü ilə mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalır.

Raaqa Ayranın rəhbərlik etdiyi amerikalı həkimlər qrupu tərəfindən hazırlanan bu cihaz "Nature Biotechnology" elmi jurnalında dərc edilmiş məqalədə təqdim olunub. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, onlar ultrasəsdən istifadə edərək zərərli maddələri qeyri-invaziv yolla təmizləməyə imkan verən bir prosedur hazırlayıblar. İnsultun iki modelində aparılan sınaqlar göstərdi ki, bu təmizləmə heyvanlarda sağ qalma şansını xeyli artırır və beyinin funksional bərpa prosesini sürətləndirir.

Bu yanaşma zəif, lakin fokuslanmış ultrasəs şüalarının beyin toxumalarını stimullaşdırması ilə başlayır. Bu stimullaşdırma beyin mayesinin dövriyyəsini sürətləndirən sistemləri aktivləşdirir. Beyin mayesi isə iltihaba və neyronların kütləvi məhvinə səbəb olan patogen hissəciklərdən təmizlənir. Təcrübələrdən aydın olur ki, beyin stimulyasiyası hər iki siçan qrupunda insultdan sonrakı ilk həftədə hematomanın həcmini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Bu prosesə iltihabın intensivliyinin azalması, zədələnmiş qan hüceyrələrinin təmizlənməsi, həmçinin maye dövriyyəsində iştirak edən limfa damarlarının və düyünlərinin aktivliyinin artması müşayiət edir.

Müalicənin nəticələri siçanlar üzərində təsirli olub. Ultrasəs terapiyası alan siçanların 80-85%-i insultdan sağ çıxa bildi, nəzarət qrupundakı heyvanların yarısı isə öldü. Terapiya alan siçanlar yaddaş problemlərini daha az yaşayıblar və əzalarını daha yaxşı idarə etdilər. Alimlər bu yanaşmanın insult keçirmiş pasiyentlərdə ölüm riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa və onların həyat keyfiyyətini yüksəltməyə kömək edə biləcəyini vurğulayırlar. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) statistikasına görə, hər il təxminən 15 milyon insan insult keçirir, onlardan 5 milyonu həyatını itirir. Hazırda elm adamları zədələnmiş beyin sahələri arasında əlaqələrin bərpasına yönəlmiş yeni neyron zəncirlərinin formalaşmasına yönəlmiş yeni müalicə metodları üzərində fəal şəkildə işləyirlər.