Qazax rayonunda minadan və PHS-dən zərərçəkənlərlə ilkin sorğular tamamlanıb (FOTO)

Azərbaycanda Minadan Zərərçəkənlərin Assosiasiyası (AMZA) İctimai Birliyi Qazax rayonunda mina və partlamamış hərbi sursatlardan (PHS) zərərçəkənlərin ehtiyaclarını öyrənir. Bu layihə "Mina/PHS hadisəsi və onun təsirlərinin azaldılmasına dəstək" adlanır və Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə həyata keçirilir. Qazaxda ilkin sorğular əsasən tamamlanıb. Layihənin əsas məqsədi Qarabağ müharibəsi dövründə və ondan sonra baş verən mina/PHS hadisələri haqqında, eləcə də zərərçəkənlərin sosial ehtiyacları barədə məlumat toplamaqdır. Əvvəlcə Qazaxda 89 mina qurbanı müəyyən edilmişdi, lakin təhqiqatlar zamanı bu say 113 nəfərə çatdı. Bu rəqəmə 44 günlük müharibədən sonra minaya düşən altı nəfər də daxildir. Təşkilatın heyəti zərərçəkənlərin böyük əksəriyyəti ilə şəxsən görüşüb, dünyasını dəyişənlərin isə ailə üzvlərindən sorğu götürüb. Bu araşdırmalar davam edir.

Layihə çərçivəsində işlər səkkiz rayonda və şəhərdə görülür. Bu ərazilərə Qazax, Tovuz, Ağstafa, Şəmkir, Göygöl, Daşkəsən, Gədəbəy rayonları və Gəncə şəhəri daxildir. Adı çəkilən yerlərdə beynəlxalq İMSMA forması ilə sorğular keçirilir. Toplanmış məlumatların istifadəsi bir neçə məqsədi güdür: mina və PHS-lərin insanların həyat və sağlamlığına vura biləcəyi zərərin qarşısını almaq, zərərin azaldılması istiqamətində addımlar atmaq və zərərçəkmiş şəxslərin sosial vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün effektiv proqramlar hazırlamaq. Qazaxdakı ilkin sorğuların başa çatması gələcək yardım proqramlarının hazırlanması üçün vacibdir.

Mina təhlükəsinin miqyası ölkə üzrə olduqca böyükdür. ANAMA-nın təqdim etdiyi rəsmi məlumatlara görə, 1991-ci ildən 2025-ci ilin iyun ayının 2-nə qədər mina qurbanlarının sayı 3 400 nəfərdən çoxdur. Bu qurbanların 362 nəfəri uşaq, 38 nəfəri isə qadınlardır. Xüsusilə 2020-ci ilin noyabrından 2025-ci ilin bu gününə qədər olan müddət ərzində 410 nəfər mina qurbanı olub. Bu hadisələr nəticəsində 71 nəfər həlak olub, 339 nəfər isə yaralanıb. Bu rəqəmlər post-müharibə dövründə partlayıcı maddələrin yaratdığı ciddi təhlükəni göstərir.

Qeyd edək ki, təşkilat bu ilki işə başlamazdan əvvəl də böyük işlər görüb. Ötən il AMZA, Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə 11 fərqli rayon və şəhərdə uğurlu layihələr həyata keçirib. Bu ərazilərə Füzuli, Beyləqan, Ağdam, Ağcabədi, Bərdə, Tərtər, Goranboy, Naftalan, Bakı, Sumqayıt və Abşeron daxil idi. Bu fəaliyyətlər minadan zərərçəkənlərin reabilitasiyasına və sosial həyatına dəstək verməyə yönəldilmiş strateji fəaliyyətlərdir.