Sloveniyalı nazir: "Azərbaycan rəqəmsal texnologiyalar sahəsində Aİ-nin əsas tərəfdaşı ola bilər" - MÜSAHİBƏ

Sloveniya Respublikasının İqtisadiyyat, Turizm və İdman naziri Matyaž Han Azərbaycan ilə ikitərəfli iqtisadi tərəfdaşlığın müsbət dinamikasını şərh edib. Nazir ölkələrimiz arasında ənənəvi olaraq yaxşı münasibətlərin olduğunu və iqtisadi əməkdaşlığın inkişafına xüsusi önəm verildiyini bildirib. Sloveniya sabit və ixracyönümlü iqtisadiyyata malikdir; burada istehsal edilən mal və xidmətlərin təxminən 85%-i xarici bazarlara göndərilir. Son illərdə əməkdaşlıq xüsusilə logistika, energetika, rəqəmsallaşma və əczaçılıq sahələrində fəal inkişaf edir. Cənab Han qeyd edib ki, birbaşa investisiyalar, yeniliklər, üçüncü bazarlara birgə çıxış və yüksək texnologiyalar sahələrində böyük imkanlar mövcuddur. İkitərəfli ticarət müsbət dinamika göstərir. 2024-cü ildə ticarət dövriyyəsi 57% artaraq 37,7 milyon avroya çatıb. 2025-ci ilin səkkiz ayında isə həcm 63% artaraq 43,1 milyon avroya yüksəlib. **İqtisadi əməkdaşlıq** üzrə İşçi Qrupunun ilk iclasının bu ilin aprelində Bakıda keçirilməsi ikitərəfli əlaqələrin inkişafına əlavə təkan verib.

Birgə müəssisələrin yaradılması iki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlığın perspektivli formalarından biri sayılır. Nazirə görə, energetika - xüsusilə bərpa olunan enerji mənbələri və **"yaşıl texnologiyalar"**; əczaçılıq, maşınqayırma, elektrotexnika, həmçinin logistika və nəqliyyatın idarə edilməsi üçün intellektual həllər bu əməkdaşlıq üçün ən böyük potensiala malikdir. Sloveniya ekoloji cəhətdən təmiz texnologiyaların tətbiqində zəngin təcrübə toplayıb və bu təcrübəni bölüşmək istəyir. Tullantıların idarə edilməsi, enerji səmərəliliyi üzrə həllər və su resurslarının idarə edilməsi sahələrində bilik mübadiləsi üçün böyük imkanlar var. Enerji sahəsində Anlaşma Memorandumu hidrogen energetikasının inkişafı daxil olmaqla, təmiz texnologiyalar üzrə tərəfdaşlığı gücləndirmək səylərini əks etdirir. Hazırda Sloveniya UNIDO layihələri vasitəsilə Azərbaycanın təşəbbüslərinə dəstək göstərir. İşçi Qrupunun növbəti iclasının 2026-cı ildə Sloveniyada baş tutması planlaşdırılır.

Logistika strategiyası kontekstində Matyaž Han Orta Dəhlizi Avropa və Asiya arasında ticarət yollarının şaxələndirilməsində mühüm rol oynayan multimodal marşrut kimi qiymətləndirir. Bu dəhliz dəmir yolu və avtomobil əlaqəsini Xəzər və Qara dənizlər vasitəsilə qısa dəniz marşrutları ilə birləşdirir. Lakin hazırda Sloveniyanın Koper yük limanı ilə Azərbaycan limanları arasında birbaşa əməkdaşlıq həyata keçirilmir. Logistika şirkətlərinin bu istiqamətdə iştirakı hələ ki, qeydə alınmayıb. Zəngəzur dəhlizinin açılması imkanlarına gəlincə, nazirliyin onun Orta Dəhlizə və yük axınlarına potensial təsirini qiymətləndirməyə imkan verən məlumatı yoxdur. Uzunmüddətli dövrdə Orta Dəhliz boyunca yük axınlarının artması "qısa dəniz daşımalarının" inkişafına və liman proseslərinin rəqəmsallaşdırılması sahəsində yeni tərəfdaşlıq formalarına səbəb ola bilər.

Turizm sahəsində Sloveniya Azərbaycan bazarında sağlamlıq turizmi, təbii SPA, mədəni irs, qastronomiya və aktiv istirahət kimi istiqamətləri təşviq edir. Turizm İdarəsi Bakıda keçirilən "workshop"larda iştirak edib və Agentliklər arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi planlaşdırılır. Hazırda iki ölkə arasında müntəzəm hava əlaqəsi yoxdur, lakin aviadaşımalar haqqında sazişlə bağlı danışıqlar davam edir. Birbaşa hava əlaqəsinin iqtisadi və turizm əlaqələrini möhkəmləndirəcəyi fikri ilə razılıq ifadə edilir. Geostrateji mövqeyi və infrastruktura qoyulan investisiyalar sayəsində Azərbaycan Avropa və Asiya arasında əsas körpü rolunu gücləndirir. Matyaž Han vurğulayır ki, Azərbaycan təkcə energetika və logistika sahəsində deyil, həm də **rəqəmsal texnologiyalar** və intellektual həllər sahəsində əlaqələndirici həlqə kimi Aİ-nin əsas tərəfdaşlarından birinə çevrilmək potensialına malikdir. Sloveniya regional əməkdaşlığı və Cənubi Qafqazda sülh proseslərini dəstəkləyir.