ÜST: Qlobal istiləşmədən hər dəqiqə bir insan ölür

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) tərəfdaş qurumlarla birgə hazırladığı hesabatda qlobal istiləşmənin insan həyatına vurduğu zərər barədə dəhşətli faktlar açıqlanıb. Qeyd edilir ki, Yer üzündə yüksək temperatur səbəbindən hər dəqiqə təxminən bir insan həyatını itirir. Bu rəqəmlər iqlim dəyişikliyinin insan sağlamlığına təsirinin nə qədər ciddi olduğunu göstərir.

Tədqiqat göstərir ki, 1990-cı illərdən bu yana istidən ölənlərin sayı əhali artımı nəzərə alınmaqla 23% çoxalıb. Məlumatlara görə, 2012-ci ildən 2021-ci ilə qədər olan onillikdə hər il orta hesabla 546,000 insan məhz bu səbəblərdən dünyasını dəyişib. Sidney Universitetinin professoru Olli Cey bu statistikanı şərh edib. O bildirib: "Bu, il ərzində hər dəqiqədə təxminən bir ölümdür. Həqiqətən də heyrətamiz rəqəmdir və rəqəmlər artmaqda davam edir." Bu vəziyyət iqlim fəlakətlərinin qarşısını almaq üçün təcili addımların atılmasına dair çağırışları gücləndirir.

Qalıq yanacaqların davamlı olaraq yandırılması təkcə planeti qızdırmır, həm də havanın çirklənməsinə, o cümlədən meşə yanğınlarının artmasına səbəb olur. Kömürdən istifadənin azaldılması ilə bağlı son on ildə atılan addımlar gündə təxminən 400 həyatı xilas etsə də, ümumi mənzərə narahatedicidir. Məsələn, 2024-cü ildə dünyada tüstüdən ölənlərin rekord sayı, yəni 154,000 nəfər qeydə alınıb. Bu, çirklənmə və istiləşmənin birgə yaratdığı təhlükəni göstərir.

Tədqiqatın müəllifləri hökumətlərin maliyyə siyasətindəki ziddiyyətlərə diqqət çəkirlər. Ətraf mühitə və insan sağlamlığına vurulan bu böyük zərərə baxmayaraq, dünya hökumətləri 2023-cü ildə birbaşa qalıq yanacaq subsidiyaları üçün 956 milyard dollar ayırıblar. Məsələn, Böyük Britaniya 28 milyard dollar, Avstraliya isə 11 milyard dollar vəsait ayırıb. Hesabatda vurğulanır ki, Əlcəzair, Venesuela, Misir və Səudiyyə Ərəbistanı daxil olmaqla 15 ölkədə bu subsidiyaların məbləği həmin ölkələrin ümumi səhiyyə xərclərinin məbləğindən çox olub. Bu, siyasi prioritetlərdə həyat xərcləri ilə bağlı ciddi bir uyğunsuzluğun olduğunu ortaya qoyur.