Azərbaycanda boşanmaların sayı niyə artır? - AÇIQLAMA

Ölkədə son illərdə ailə institutunda böyük dəyişikliklər müşahidə olunur. Bu dəyişikliklərin ən bariz göstəricisi isə boşanma statistikasının artmasıdır. Rəqəmlər göstərir ki, nikaha daxil olan cütlüklərin əksəriyyəti münasibətlərini uzun müddət qoruya bilmir. Sosioloq Mətanət Məmmədova bildirir ki, bu ilin doqquz ayına aid məlumata görə, 36 mindən çox ailə qurulub, lakin onlardan 15 mindən çoxu artıq boşanıb. Bu, ölkədə qurulan hər iki ailədən təxminən birinin dağılması deməkdir.

Bu göstəricilər bölgələr üzrə fərqlidir. Buna görə də aidiyyəti qurumlar vəziyyəti nəzarətə almalı, xüsusi maarifləndirmə işlərinə başlamalıdırlar ki, nəyə görə məhz müəyyən ərazilərdə boşanmalar daha çox baş verir. Son məlumatlara əsasən, boşanmaların ən çox qeydə alındığı yer Bakı şəhəridir. Sosioloqun sözlərinə görə, boşanmaların əsas iki səbəbi var: sosial-iqtisadi və sosial-mənəvi problemlər. Gənclərin işlə təminatının zəif olması, kirayələrdə yaşamaq, mənzil ala bilməmək və əməkhaqlarının aşağı olması ən çox göstərilən sosial-iqtisadi səbəblərdir. Ancaq Məmmədova hesab edir ki, ağır dövrlər (məsələn, İkinci Dünya müharibəsi və Birinci Qarabağ müharibəsi dövrləri) ölkədə xaos yaratdığı halda belə, o vaxtlar ailələrdə indiki qədər boşanma halları yox idi. Bu fakt göstərir ki, yalnız sosial-iqtisadi çətinliklər ailələrin dağılması üçün əsas səbəb sayıla bilməz. Ailəni qoruyan əsas məsələ tərəflərin bir-birinə qarşılıqlı hörməti, məsuliyyəti və bir yastıqda qocalmaq iradəsidir.

Bu gün cəmiyyətdə sosial-psixoloji problemlər önə çıxır. Gənclərə sanki belə bir fikir diktə olunur ki, hər hansı kiçik problem yarananda ailəni dağıtmaq olar. Gənclər səbirsiz və dözümsüz olublar. Mütəxəssisə görə, təkcə gənclər günahkar deyil, valideynlər də övladları həyata tam hazırlaşdıra bilməyiblər. Ailə dağılmaq həddinə çatanda böyüklər müdaxilə etmək və məsləhət vermək əvəzinə kənarda dayanırlar. Hətta bəzən valideynlərin yanlış tövsiyələri də boşanmalara gətirib çıxarır. Vəkil İsrafil Əlili də bildirir ki, son illərdə üçüncü şəxslərin, xüsusən də valideynlərin müdaxiləsi üzündən ailələrin dağılması halları çoxalıb. Əgər iki yetkin insan ailə qurmağa qərar veribsə, onların şəxsi münasibətlərinə kənardan müdaxilə minimum olmalıdır. Əlili əlavə edir ki, valideynlərin övladları müstəqil şəxsiyyət kimi formalaşdırmaması sonradan ailə problemlərinə yol açır. Ailələrdə yaranan problemlərin əsas səbəblərindən biri də dözümlülüyün azlığıdır. Sosial şəbəkələrin yaratdığı şişirdilmiş “ideal həyat” görüntüləri də insanlarda yanlış gözləntilər yaradır.

Mətanət Məmmədova hesab edir ki, qadınların daha çox emosional qərarlar verməsi və bəzən boşanmanı təhdid vasitəsi kimi istifadə etməsi də vəziyyəti çətinləşdirir. Aliment və sosial yardım kimi mexanizmlər bəzi hallarda boşanmanı “rahat yol” kimi göstərir. Bu səbəbdən boşanma prosesi müəyyən qədər çətinləşdirilməli, hər müraciət araşdırılmalıdır. Xəyanət, alkoqolizm, narkomaniya və ciddi psixoloji problemlər kimi əsaslı səbəblər istisna olmaqla, digər hallarda tərəflərə barışıq üçün daha geniş vaxt ayrılmalıdır. Boşanmaların azalması üçün maarifləndirmə işləri gücləndirilməli, xüsusilə həssas bölgələrdə geniş sosial layihələr həyata keçirilməlidir. Bu prosesə yalnız gənclər yox, həm də ağsaqqallar, ağbirçəklər və valideynlər cəlb olunmalıdır. Sadiqlik, səbir və qarşılıqlı anlaşma kimi əsrlər boyu daşınan dəyərlər qorunmasa, gələcəkdə vəziyyət daha da ağırlaşacaq. Ailənin qorunması həm dövlətin, həm cəmiyyətin, həm də hər bir fərdin borcudur.