Əməkhaqqı vergisini kim qarşılayacaq? - İşçi yoxsa işəgötürən

Yeni tətbiq ediləcək əməkhaqqı vergisi mexanizmi işçilərin maliyyə vəziyyətinə təsir göstərə bilər. Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin (AQC) sədri Vüqar Oruc bu məsələ barədə açıqlama verib. O qeyd edir ki, bu il əməkhaqlarından üç faiz, növbəti il beş faiz, sonrakı il isə yeddi faiz vergi tutulması gözlənilir. Əgər bu vergini birbaşa əməkhaqqı alan işçilər ödəyəcəksə, bu, onların müəyyən maliyyə itkisinə səbəb ola bilər.

Lakin Vüqar Oruc əlavə edir ki, bir çox hallarda idarə və müəssisələrin rəhbərliyi bu xərci öz üzərlərinə götürürlər. Bu vəziyyət Azərbaycanda həm açıq və şəffaf əməkhaqqının, həm də vergidən yayınmaq üçün gizlədilən "ikinci əmək haqqı" sisteminin mövcudluğu ilə bağlıdır. Həmin proses olmasın deyə, işə götürən müəssisə rəhbərləri əməkdaşlarına "net" maaş verməyə üstünlük verirlər. Məsələn, 1000 manat əməkhaqqı alan şəxs üçün vergi və digər ödənişləri müəssisə rəhbərləri özləri tənzimləyir. Ekspert hesab edir ki, bu amil işçilərin gəlirlərinə o qədər də böyük mənfi təsir göstərməyəcək.

Bu ilin yanvar ayından etibarən maaşların yenidən artırılması cəmiyyətdə maraqla qarşılanır. Hər il inflyasiya dərəcəsi hesablanır və əməkhaqları həmin dərəcəyə uyğun olaraq artırılır. Ancaq Oruc bildirir ki, maaşlar nə qədər artırılsa, ondan təqribən 1,3-1,5 dəfə daha çox ərzaq, qeyri-ərzaq məhsulları və daşıma qiymətləri də artır. Pul kütləsi dövriyyədə nə qədər çoxalırsa, qiymətlər bir o qədər yüksəlir və inflyasiyanın miqyası da böyüyür. Bu dövrilik səbəbindən maaş artımlarının real alıcılıq qabiliyyətini artırması çətinləşir; buna görə də iqtisadi sabitliyin qorunması üçün ciddi addımlar atmağı tələb edir.

Vüqar Oruc düşünür ki, biz artımı həyata keçirərkən iqtisadi sistemi və istehsalatımızı gücləndirməliyik. Bu, həmin artımın arxasında dayanıqlı bir valyutanın olmasını təmin edər. Həmin dayanıqlı valyuta vasitəsilə maliyyə alətləri ilə biz inflyasiyanı tənzimləyə bilərik. Əks halda, əməkhaqlarının artması qədər də məhsulların qiymətinin artmasına şahidlik etməyə davam edəcəyik. Bu isə o deməkdir ki, gəlirlərin artmasına baxmayaraq, əhalinin real rifah səviyyəsində əhəmiyyətli dəyişiklik olmayacaq.