Fərdi sahibkarların sosial sığorta yükü azalır

Fərdi sahibkarlar üçün sosial sığorta haqlarının hesablanmasında mühüm dəyişikliklər təklif edilir. Məlumdur ki, sahibkarların mövcud dərəcələrlə sosial sığorta ödəməsi müddəti 1 yanvar 2026-cı ildə bitir. Bu səbəbdən “Sosial sığorta haqqında” Qanuna dəyişikliklər edilməsi planlaşdırılır. Hazırkı qanunvericiliyə görə, fərdi sahibkarlar özləri üçün minimum aylıq əməkhaqqının tikinti sahəsində 50 faizi, digər sahələrdə isə 25 faizi miqdarında ödəniş edirlər. Bu sistemdə Bakı şəhərində 100 faiz, Sumqayıt və Gəncədə 90 faiz, digər şəhərlərdə 80 faiz, qəsəbələrdə 60 faiz, kəndlərdə isə 50 faiz olmaqla, regionlar üzrə əmsallar tətbiq edilir. Bu vəziyyət fəaliyyət sahəsindən asılı olmayaraq, ödəniş yükünün nisbətən yüksək olmasına səbəb olurdu.

Əgər gələn ildən qanunvericiliyə dəyişiklik edilməsəydi, fərdi sahibkarların sosial sığorta öhdəliyi xeyli artacaqdı. Lakin təklif edilən yenilik bu artımın qarşısını alır. Yeni dəyişikliyə əsasən, fərdi sahibkarlar gələn ildən sosial sığorta haqlarını dövriyyədən cəmi 2% dərəcə ilə ödəyəcəklər. Bu zaman müəyyən edilmiş minimum və maksimum hədlər var. Sığorta haqqının minimum məbləği minimum əmək haqqının 15 faizi, yəni 60 manat, maksimum məbləği isə minimum əmək haqqının 1 misli, yəni 400 manat təşkil edəcək. Bu yeni yanaşma, sahibkarların sosial sığorta yükünü azaldır və onların gəlirlərinə daha yaxşı uyğunlaşır.

Bu dəyişikliyin sahibkarlara nə qədər faydalı olduğunu nümunələrlə aydın görmək mümkündür. Bakı şəhərində ticarət sahəsində fəaliyyət göstərən və aylıq gəliri 5000 manat olan bir mikro sahibkar hazırda 100 manat aylıq sığorta haqqı ödəyir. Qanun dəyişməsəydi, bu məbləğ iki dəfə artaraq 200 manata qalxacaqdı. Yeni 2% modeli sayəsində ödənilən sosial sığorta haqqı yenə 100 manat olaraq qalır. Eyni zamanda, aylıq 3500 manat gəliri olan sahibkarın ödənişi 100 manatdan 70 manata enəcək. Xidmət sahəsində işləyən və aylıq 3000 manat gəlir əldə edən sahibkar üçün də sığorta haqqı 100 manatdan 60 manata düşür. Regionlarda isə ticarət sahəsində çalışan və aylıq gəliri 1500 manat olan mikro sahibkarların aylıq sosial sığorta haqqının üç dəfədən çox artmasının qarşısı alınır, beləliklə məbləğ 60 manatda saxlanılır.

Gəlirin həcmindən asılı olmayaraq, standart minimum əmək haqqı üzərində hesablanmış məbləğlər yerinə yeni dəyişiklik sayəsində aylıq gəlirləri aşağı olan fərdi sahibkarların sosial sığorta haqqı yükünün azalması gözlənilir. Qeyd etmək lazımdır ki, hazırda fəaliyyət göstərən mikro sahibkarlıq subyektlərinin təxminən 80%-nin illik gəlirləri 60.000 manatadək olan şəxslərdir. Bu şəxslər yeni sistemdən birbaşa faydalanacaqlar. Nəzərə almaq lazımdır ki, fərdi sahibkarın özünə görə ödədiyi sosial sığorta haqları heç bir halda vergi sayılmır; bu vəsait onun pensiya kapitalına yığılır və gələcəkdə həmin şəxsə pensiya ödənilməsi üçün istifadə edilir.