Müalicə olunmayan yuxu apnesi Parkinson xəstəliyi riskini ikiqat artırır: Böyükmiqyaslı tədqiqat

Yeni elmi nəticələr göstərir ki, obstruktiv yuxu apnesini (OYOA) müalicə etməyən insanlar Parkinson xəstəliyinə tutulma ehtimalı ilə daha çox üzləşirlər. Həyat keyfiyyətini aşağı salan bu tənəffüs pozuntusu uzun müddət nəzarətsiz qaldıqda, nevroloji riskləri əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Tədqiqat nəticələrinə görə, müalicə olunmayan OYOA olan şəxslərdə Parkinson diaqnozu qoyulma riski iki dəfəyə yaxın yüksəkdir. Lakin, Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) cihazından istifadə bu təhlükəni azaldır. CPAP gecə ərzində hava axınını sabit saxlayır və yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdıraraq qoruyucu rol oynayır.

Bu mühüm araşdırma 24 noyabr tarixində nüfuzlu “JAMA Neurology” jurnalında dərc edilib. Tədqiqatçılar 1999-cu ildən 2022-ci ilə qədər ABŞ Veteranlar İdarəsi vasitəsilə müalicə alan 11 milyondan çox hərbi veteranın elektron sağlamlıq qeydlərini təhlil ediblər. Oreqon Sağlamlıq və Elm Universiteti (OHSU) və Portland VA Səhiyyə Sisteminin mütəxəssisləri bu layihəyə rəhbərlik ediblər. Milyonlarla veteranın məlumatlarının təhlili göstərdi ki, yuxu apnesi olan, lakin CPAP terapiyasından istifadə etməyən şəxslər, müalicə alanlarla müqayisədə Parkinson xəstəliyi diaqnozu ilə qarşılaşma ehtimalı təxminən iki dəfə çoxdur. Tədqiqatçılar bu güclü əlaqəni yaş, piylənmə və yüksək qan təzyiqi kimi digər əsas risk faktorlarını nəzərə aldıqdan sonra da təsdiqləyiblər.

Parkinson xəstəliyi ABŞ-da təxminən 1 milyon insanı təsir edən, tədricən inkişaf edən nevroloji pozuntudur və adətən 60 yaşdan sonra riski yüksəlir. Yuxu apnesi yuxu zamanı insanın tənəffüsünün dəfələrlə kəsilməsi və bərpa olunması ilə baş verir ki, bu da bədənin kifayət qədər oksigen almasına mane olur. Tədqiqatın aparıcı müəllifi Dr. Li Nilsen qeyd edir ki, oksigen səviyyəsi normal olmadıqda, neyronlar da normal işləyə bilməz. Dr. Nilsenin fikrincə, illər boyu davam edən bu vəziyyət beyinə zərər verir. Buna görə də, CPAP cihazından istifadə edərək problemi həll etmək, neyrodegenerativ vəziyyətlərə qarşı müəyyən dərəcədə müqavimət yarada bilər, bu isə Parkinson xəstəliyinə də aiddir.

Tədqiqatın nəticələri tibbi praktikaya təsir etmək gücünə malikdir. Dr. Nilsen bildirib ki, aşkarlanan yüksək Parkinson riski səbəbilə xəstələri üçün yuxu sağlamlığını prioritetləşdirməyin vacibliyini daha dərindən hiss edir. Həmmüəllif Dr. Qreqori Skott bəzi insanların CPAP istifadə etməkdən çəkindiyini qeyd edib, lakin veteranların bu cihazdan istifadə edərək çox müsbət təcrübə qazandığını vurğulayıb. O, əlavə etdi ki, CPAP istifadə edən veteranlar özlərini daha yaxşı və daha az yorğun hiss edirlər. Yuxu apnesi olan digər insanlar da Parkinson xəstəliyi riskinin azaldılması barədə məlumatlansalar, bu, onları müalicəyə başlamağa və CPAP-dan istifadə etməyə daha çox inandıra bilər.