Son Buz Dövründə Qəribə Ekologiya: Su Ayğırları Almaniyada Mamontlarla Birgə Yaşayıb

İndi yalnız Saxaraaltı Afrikada rast gəlinən su ayğırlarının Mərkəzi Avropada əvvəllər düşünüldüyündən daha uzun müddət yaşaması sübut olundu. Qədim sümüklərin yeni analizi göstərir ki, son Buz Dövrünün ən soyuq vaxtlarında, təxminən 47.000-dən 31.000 il əvvələ qədər, su ayğırları Almaniyanın Yuxarı Reyn dərəsi (Oberrheingraben) ərazisində mövcud olublar. Bu vaxt kəsiyi, onların soyuq iqlim heyvanları olan mamontlar və tüklü kərgədanlarla yanaşı yaşadığını göstərir ki, bu da Avropanın Buz Dövrü mühiti haqqında biliklərimizi tamamilə dəyişir. Bu əhəmiyyətli nəticələr Potsdam Universiteti və Mannheim Reiss-Engelhorn-Museen tərəfindən idarə olunan beynəlxalq tədqiqat qrupu tərəfindən aparılıb və bu yaxınlarda “Current Biology” jurnalında dərc edilib.

Əvvəllər alimlər hesab edirdilər ki, adi su ayğırı (Hippopotamus amphibius) son buzlaqlararası dövr başa çatdıqda, təxminən 115.000 il əvvəl Mərkəzi Avropadan tamamilə yoxa çıxıb. Lakin yeni araşdırma su ayğırlarının on minlərlə il sonra, son buz dövrünün ortalarına qədər, Almaniyanın cənub-qərbindəki Yuxarı Reyn dərəsində yaşamağa davam etdiyini ortaya qoydu. Bu vadi minilliklər boyu çınqıl və qum laylarında basdırılmış heyvan sümükləri vasitəsilə qədim iqlim şəraitinin mühüm qeydlərini saxlayır. Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie-dən yaş təyini mütəxəssisi Dr. Ronny Friedrich bildirib ki, sümüklərin bu qədər uzun müddətdən sonra analizə uyğun nümunələr götürülə biləcək şəkildə yaxşı qorunması həqiqətən təəccüblüdür.

Tədqiqatçılar çoxsaylı su ayğırı qalıqlarını öyrənmək üçün həm radiokarbon tarixləndirməsi, həm də genetik metodlardan istifadə ediblər. Qədim DNT ardıcıllığı, bu Buz Dövrü su ayğırlarının müasir Afrika populyasiyaları ilə eyni növə aid olduğunu aşkar etdi. Radiokarbon nəticələri onların Mərkəzi Avropada müvəqqəti olaraq yaşamasına icazə verən Orta Veyksel buzlaşmasının nisbətən isti fazası zamanı mövcud olduğunu təsdiqlədi. Genom analizi göstərdi ki, Avropa su ayğırı populyasiyasının genetik müxtəlifliyi olduqca aşağı idi. Bu vəziyyət onların sayının az və coğrafi cəhətdən təcrid olunmuş bir qrup olduğunu göstərir. Bu isti iqlimə uyğunlaşmış heyvanların soyuq iqlim sakinlərindən olan mamontlar və tüklü kərgədanlarla bir yerdə aşkar edilməsi, Buz Dövrü ekologiyasının nə qədər kompleks olduğunu göstərən ən qeyri-adi tapıntılardan biridir.

Birinci müəllif Dr. Patrick Arnold yekunlaşdırır ki, "Nəticələr su ayğırlarının əvvəllər güman edildiyi kimi, son buzlaqlararası dövrün sonunda Orta Avropadan yox olmadığını nümayiş etdirir." O, bu səbəbdən ənənəvi olaraq son buzlaqlararası dövrə aid edilən digər qitə Avropası su ayğırı qalıqlarının yenidən araşdırılmasının zəruri olduğunu bildirir. Reiss-Engelhorn-Museen Mannheim-ın baş direktoru Prof. Dr. Wilfried Rosendahl isə Buz Dövrü araşdırmalarında hələ də bir çox bilinməyənlərin olduğunu qeyd edir. Onun sözlərinə görə, cari araşdırma Buz Dövrünün hər yerdə eyni olmadığını, lakin yerli xüsusiyyətlərin birlikdə bütöv və mürəkkəb bir mənzərə yaratdığını təsirli şəkildə sübut edir. Bu tədqiqat, Klaus Tschira Stiftung Heidelberg tərəfindən dəstəklənən və son 400.000 ildə Almaniyanın cənub-qərbində iqlim təkamülünü öyrənməyi hədəfləyən "Eiszeitfenster Oberrheingraben" layihəsinin bir hissəsidir.