SATOŞİNİN BİTKOİN "AĞ SƏNƏD"İNİN 17 İLLİYİ: Kiberpunk İdeyasından Uoll Stritin Əsas Alətinə Transformasiya

Bu il Satoshi Nakamotonun məşhur Bitcoin "Ağ Sənədinin" (Whitepaper) dərc olunmasından 17 il tamam olur. 2008-ci ilin maliyyə böhranının qızğın çağında yayımlanan bu sənəd, sadəcə texniki bir layihə deyil, həm də mərkəzi banklara və dövlət nəzarətinə qarşı çıxan kiberpunk fəlsəfəsinin manifesti idi. Bitcoin, əvvəlcə hökumət nəzarətindən azad, bir-birinə (P2P) elektron nağd pul sistemi kimi təsəvvür edilmişdi. Bu on yeddi illik müddətdə onun taleyi kökündən dəyişdi. Radikal bir qiyam vasitəsi olaraq başlayan bu rəqəmsal valyuta, bu gün ən böyük maliyyə mərkəzi olan Uoll Stritin (Wall Street) ayrılmaz hissəsinə çevrilib.

Ağ Sənəd, konkret olaraq "Bitcoin: Bir P2P Elektron Nağd Pul Sistemi" adlanırdı. Satoshi Nakamotonun anonim imzası altında dərc edilməsi, layihənin məqsədlərini - anonimlik və mərkəzsizləşməyə verdiyi böyük önəmi göstərirdi. O dövrdə Bitcoin texnologiyası, azad fikirli proqramçılar və kriptoqrafiya həvəskarları arasında sürətlə yayıldı. Bu insanlar üçün Bitcoin, pulun emissiyasına və hərəkətinə nəzarəti dövlətlərdən alan, şəxsi maliyyə azadlığını təmin edən bir alət idi. Bu ilkin dövr, maliyyə sistemlərinə etirazın texnoloji həlli kimi qəbul edildiyi üçün, çox vaxt "kiberpunk qiyamı" kimi xarakterizə edilirdi.

Lakin Bitcoin-in böyük maliyyə bazarına daxil olması, onun ilkin yaradılış fəlsəfəsi ilə ciddi ziddiyyət təşkil edir. Vaxt keçdikcə, bu rəqəmsal aktiv riskli eksperiment mərhələsini geridə qoyaraq, dəyərli investisiya sinfinə çevrildi. Artıq qlobal investisiya fondları, böyük banklar və dövlət tənzimləyiciləri Bitcoin-i maliyyə gələcəyinin əhəmiyyətli bir parçası kimi qəbul edirlər. Xüsusilə, birja fondları (ETF) vasitəsilə institusional marağın artması, Bitcoin-in Uoll Stritdə möhkəm yer tutmasına səbəb oldu. Bu, Nakamotonun sənədində təklif olunan mərkəzsiz sistemin müasir maliyyə strukturlarına uyğunlaşdırılması və qlobal bazarda qəbul olunmasının 17 illik hekayəsidir.