ABŞ-dan İsrailə Ciddi Nəzarət: Qəzzada Atəşkəsi Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) İzlyir

ABŞ-ın Təl-Əviv rəhbərliyinin, HƏMAS-ın İsrailli əsirlərin cəsədlərini təhvil verməyi gecikdirməsi iddiası ilə Qəzzada əldə edilən atəşkəsi pozmasının qarşısını aldığı iddia edilir. İsrail dövlət televiziyası KAN-ın məlumatına görə, ABŞ, HƏMAS-ın əsir cəsədlərini təqdim etməməsi bəhanəsi ilə İsrailin atəşkəsi ləğv etmək istiqamətində addım atmasını əngəlləyib. KAN-a danışan mənbələr bildirib ki, bu yaxınlarda ABŞ-dan İsrailə edilən yüksək səviyyəli səfərlər Təl-Əviv rəhbərliyinə atəşkəsi təhlükəyə ata biləcək hər hansı bir hərəkət etməməsi barədə siqnal olub. Vaşinqtonun bu diplomatik təzyiqindən məlum olur ki, onlar atəşkəs rejiminin saxlanılmasında əsas rol oynamaq istəyirlər.

Son həftələrdə İsrail rəsmiləri və Baş nazir Netanyahu ardıcıl olaraq ABŞ-dan gələn yüksək rütbəli şəxslərlə görüşlər keçirib. Netanyahu ilə danışıqlar aparan ABŞ tərəfindən gələn şəxslər arasında ABŞ-ın vitse-prezidenti JD Vens, Dövlət Katibi Marko Rubio, Trampın Yaxın Şərq üzrə Xüsusi Nümayəndəsi Stiv Vitkof və Trampın kürəkəni və Müşaviri Cared Kuşner olub. Bu görüşlərin əsas məqsədi İsraili müvəqqəti sülh razılaşmasına sadiq qalmağa təşviq etmək və regional gərginliyin artmasının qarşısını almaq idi. ABŞ-ın bu cür aktiv iştirakı, Vaşinqtonun münaqişə zonasına nəzarət etmək üçün nə dərəcədə ciddi davrandığını göstərir.

Diplomatik müdaxilə ilə yanaşı, ABŞ atəşkəsə birbaşa fiziki nəzarət də tətbiq edir. Bildirilir ki, ABŞ-ın kəşfiyyat Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) 10 oktyabrda qüvvəyə minən atəşkəsi izləmək üçün Qəzza üzərində uçuşlar həyata keçirir. “The New York Times” qəzetinə danışan İsrail və ABŞ rəsmiləri, Vaşinqtonun Qəzzada atəşkəsə nəzarət missiyasını yerinə yetirmək üçün İsraildən icazə aldıqdan sonra uçuşlara başladığını deyiblər. Vaşinqtonun keçmiş İsrail səfiri Daniel Şapiro, Qəzza səmalarında aparılan bu müşahidəni şərh edərək, bunu “İsrailin fəal təhdid hesab etdiyi bir cəbhədə ABŞ-ın olduqca müdaxiləli nəzarət fəaliyyəti” adlandırıb. Şapironun sözlərinə görə, İsrail ilə ABŞ arasında tam inam və şəffaflıq olsaydı, buna ehtiyac qalmazdı, lakin Birləşmiş Ştatların hər hansı yanlış anlaşılma ehtimalını aradan qaldırmaq istədiyi aydındır. Bu, iki müttəfiq arasında mövcud olan etimadsızlığın dərəcəsini göstərir.

Bu, ABŞ-ın Qəzza zolağı üzərində ilk PUA uçuşları deyil; daha əvvəl də ABŞ, İsrail qüvvələrinə əsirlərin yerini tapmaqda dəstək məqsədi ilə “MQ-9 Reaper” model PUA-lardan istifadə edib. Atəşkəs razılaşması isə 9 oktyabrda ABŞ Prezidenti Donald Tramp tərəfindən elan edilmişdi. Müzakirələr Misirdə aparılıb və razılaşma İsrail hökumətinin təsdiqi ilə 10 oktyabrda günorta saat 12:00-da qüvvəyə minib. İsrail ordusunun razılaşmada göstərildiyi kimi “Sarı Xətt”dən geri çəkilməsindən sonra atəşkəs rəsmi olaraq başlanmışdı. Lakin mövcud razılaşmaya baxmayaraq, İsrail ordusu bəzən müxtəlif bəhanələrlə fələstinlilərə qarşı hücumlar həyata keçirməyə davam edir. Bütün bu faktlar ABŞ-ın tərəflər arasında dayanıqlı sülhü qorumaq üçün həm diplomatik, həm də əməliyyat səviyyəsində birbaşa nəzarəti vacib hesab etdiyini təsdiqləyir.