Beynəlxalq Qızıl Xaç Sudan və Konqo (KDC) böhranlarının diqqətdən kənar qalması barədə xəbərdarlıq edir

Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi (BQXK) Sudan və Konqo Demokratik Respublikasındakı (KDC) genişmiqyaslı münaqişələrin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən aşkar şəkildə laqeydliklə qarşılandığını bildirir. BQXK-nın Afrika üzrə Regional Direktoru Patrik Yussef, dünyanın bu vəziyyətə daha çox diqqət yetirməli olduğunu vurğuladı. Şərqi Afrika ölkəsi Sudan 15 aprel 2023-cü ildən bəri Ordu ilə Çevik Dəstək Qüvvələri (ÇDQ) arasında şiddətli qarşıdurmaların mərkəzidir. Yussefin sözlərinə görə, bu müharibənin miqyası nəticəsində Sudanda humanitar fəlakət yaşanır və tərəflərin müharibə qanunlarına hörməti minimum səviyyədədir.

ÇDQ qüvvələri, xüsusən də ölkənin qərbində, Şimali Darfurun mərkəzi olan Faşir şəhərində dəhşətli cinayətlər törədiblər. Faşir 18 ay mühasirədə qaldıqdan və 267 hücumdan sonra 26 oktyabrda ÇDQ tərəfindən ələ keçirilib. ÇDQ elementləri şəhərdə minlərlə mülki şəxsi qətlə yetirib, güllələyib, işgəncəyə məruz qoyub, alçaldıb və öz doğma yerlərindən didərgin salıblar; maraqlısı odur ki, bu vəhşilikləri qüvvələr öz kameraları ilə lentə alıb dünyaya yayımlayıblar. BQXK bütün tərəfləri Cenevrə Konvensiyalarına, müharibə qanunlarına, İslam hüququna və Sudandakı bütün ənənələrə hörmət etməyə çağırır. Mülki əhalinin, xüsusən qadınların, uşaqların və tibbi yardım axtaranların həyatının qorunması vacibdir. Artan zorakılıq Misir, Çad və Efiopiya kimi qonşu ölkələrə sığınan milyonlarla qaçqınla regional böhranı daha da dərinləşdirir. Xüsusilə onsuz da çətin humanitar şəraitin olduğu Cəzira və Darfurun bir çox bölgəsində vəziyyət yalnız ölkə sakinləri üçün deyil, region üçün də pisləşir.

Sudanda səhiyyə sisteminin vəziyyəti çox ağırdır. Patrik Yussef qeyd edir ki, xəstəxanaların və tibb müəssisələrinin təxminən 85 faizi ya işləmir, ya da personalı yoxdur. O, BQXK-nın dəstəyi ilə fəaliyyət göstərən azsaylı müəssisələrdən biri kimi, Qərbi Darfurun Nyala şəhərindəki Türkiyə-Sudan Təhsil və Araşdırma Xəstəxanasını misal çəkdi. Kordofan və Xartumda baş verən və 100 mindən çox insana təsir edən vəba epidemiyaları, Səhiyyə Nazirliyi yardım təşkilatları ilə koordinasiya qura bilsəydi, dərhal nəzarət altına alına bilərdi. BQXK rəsmisi həmçinin xəbərdarlıq edir ki, yardım işçiləri də hədəfə alınır; Qızıl Xaç və Qızıl Aypara könüllüləri öz vəzifələrini yerinə yetirərkən itkilər veriblər. Yussef əlavə etdi ki, BQXK hərəkət etməzdən əvvəl bütün marşrut üzrə tərəfləri nə hara, nə üçün getdikləri barədə məlumatlandırır. O, Türkiyənin Afrika qitəsindəki güclü mövcudluğunu və Afrika ölkələri ilə ikitərəfli əməkdaşlığının uzun bir tarixə malik olduğunu xüsusi qeyd etdi. BQXK-nın Türk Qızıl Ayparası ilə danışıqlarında davamlı həll yollarının tapılması məsələləri müzakirə edilib.

Yussef KDC-dəki vəziyyəti də diqqətdən kənar qoymadı. Sentyabr ayında BQXK tərəfindən aparılan bir iş göstərir ki, KDC-dəki xəstəxanaların 85 faizində daimi dərman təminatı yoxdur. O, ABŞ və Qətərin vasitəçiliyi ilə aparılan yeni sülh təşəbbüslərini müsbət qarşıladı, lakin bütün silahlı aktorların mülki əhalini qorumaq üçün məsuliyyətli qərarlar qəbul etməli olduğunu dedi. O, humanitar hüquqa riayət etməyin yalnız bir məcburiyyət deyil, həm də əxlaqi bir məsuliyyət olduğunu vurğuladı. BQXK rəsmisi təkrarən "Afrika problemlərinə Afrika həlləri" tapılması çağırışını etdi. Onun xəbərdarlığına görə, Sudan və ya KDC böhranlarının görməzdən gəlinməsi illərlə davam edəcək geri dönməz humanitar problemlər yaradacaq. Əgər dünya bu vəziyyətə göz yumsa, Nigeriya, Çad Gölü bölgəsi və ya Sahel kimi yerlərdə yeni münaqişələr başlaya bilər. Yussef müharibə edən tərəflərin Cenevrə Konvensiyalarına sadiq qalması şərti ilə, qitənin böhranlardan çıxmaq üçün lazım olan dözümlülüyə və zənginliyə malik olduğunu qeyd edərək çıxışını bitirdi.