BMT Təhlükəsizlik Şurası Trampın Qəzza üçün 20 Maddəlik Sülh Planını Təsdiqlədi

ABŞ Prezidenti Donald Trampın dünya ictimaiyyətinə təqdim etdiyi Qəzza üçün nəzərdə tutulan 20 maddəlik sülh planının qətnamə layihəsi Birləşmiş Millətlər Təhlükəsizlik Şurasında səsverməyə çıxarılıb və təsdiqlənib. Layihənin qəbul edilməsindən sonra beynəlxalq güclər regionda sabitliyi təmin etmək üçün hərəkətə keçməyə hazırlaşır. Trampın planına uyğun olaraq hazırlanan bu sənəd regionda ən azı iki il fəaliyyət göstərəcək Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsi (BSQ) yaratmağı nəzərdə tutur. Əsas məqsədlər Qəzzanın sərhədlərini təhlükəsizliyə almaq, bölgəni silahsızlaşdırmaq və Fələstin polis qüvvələrinin təlimini təmin etməkdir. Qəzza Sülh Şurası adlanan müvəqqəti beynəlxalq keçid orqanı isə regionun idarəetməsini müvəqqəti olaraq öz üzərinə götürəcəkdir.

Sülh planı Qəzzanın qonşuları üçün təhlükə yaratmayan, radikallaşmadan və terrordan azad bir bölgə olmasını tələb edir. Əgər hər iki tərəf bu təklifi qəbul edərsə, müharibə dərhal sona çatacaq. İsrail qüvvələri girov mübadiləsinə hazırlıq məqsədilə razılaşdırılan sərhədlərə çəkiləcək; bu müddətdə bütün hərbi əməliyyatlar, o cümlədən hava və artilleriya bombardmanları dayandırılacaq. Ən vacib şərtlərdən biri isə Həmas və digər qrupların Qəzza rəhbərliyində heç bir şəkildə iştirak etməməsidir. Bütün hərbi və terror infrastrukturları – tunellər və silah istehsalı müəssisələri – dağıdılmalı və yenidən qurulmamalıdır. Qəzzanın tam silahsızlaşdırılması müstəqil beynəlxalq müşahidəçilərin nəzarəti ilə həyata keçiriləcək. Regional tərəfdaşlar Həmasın öhdəliklərə əməl etməsinə və yeni Qəzzanın heç kimə təhlükə yaratmamasına zəmanət verəcək.

Münaqişənin dərhal dayandırılması girovların qaytarılması ilə birbaşa əlaqələndirilib. İsrail razılaşmanı açıq şəkildə qəbul etdikdən sonra 72 saat ərzində bütün girovlar (sağ və ya həyatını itirmiş şəxslər) təhvil verilməlidir. Bundan sonra, İsrail ağırlaşdırılmış ömürlük cəza alan 250 məhbusu, eləcə də 7 Oktyabr 2023-cü ildən sonra saxlanılan 1700 Qəzzalını, o cümlədən bütün qadın və uşaqları azad edəcək. Müqavilə qəbul edildikdən sonra Qəzza zolağına təcili humanitar yardım göndəriləcək. Bu yardımlar BMT, Qızıl Xaç və digər neytral beynəlxalq təşkilatlar vasitəsilə, tərəflərin müdaxiləsi olmadan paylanacaq. Qəzzanın müvəqqəti idarəetməsi apolitik, texnokrat Fələstin komitəsinə həvalə ediləcək və bu prosesə Donald Trampın rəhbərlik edəcəyi Sülh Şurası nəzarət edəcək. Bu Şura Qəzzanın yenidən qurulması üçün maliyyə və çərçivə təmin edəcək və Fələstin rəhbərliyi islahatları tamamlayıb təhlükəsiz şəkildə nəzarəti ələ alana qədər fəaliyyət göstərəcək.

Plan iqtisadi dirçəliş üçün də ətraflı tədbirlər nəzərdə tutur. Yaxın Şərqdə müasir şəhərlərin salınmasında rol almış mütəxəssislərdən ibarət panellə Tramp iqtisadi inkişaf planı hazırlanacaq. Həmçinin, iştirakçı ölkələrlə aparılan danışıqlar nəticəsində xüsusi gömrük güzəştləri və imtiyazlı ticarət şərtləri olan sərbəst iqtisadi zona yaradılacaq. Heç kim Qəzzanı tərk etməyə məcbur edilməyəcək, getmək istəyənlər isə sərbəst şəkildə ayrıla və geri dönə biləcəklər. BSQ (Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsi) ABŞ, Ərəb və beynəlxalq tərəfdaşlarla birlikdə yerləşdiriləcək və Fələstin polis qüvvələrini öyrədəcək, sərhəd təhlükəsizliyini təmin edəcək. İsrail Qəzzanı işğal etməyəcək və ya ilhaq etməyəcək; İsrail Ordusu (IDF) təhlükəsizliyin təmin edilməsi ilə əlaqədar razılaşdırılmış cədvəllərlə mərhələli şəkildə geri çəkiləcək. Ən sonda, Qəzza yenidən qurulduqca və Fələstin rəhbərliyi islahat proqramını tam yerinə yetirdikdə, Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyin etməsi və dövlət quruculuğuna etibarlı yol açıla bilər. ABŞ bu məqsədlə İsrail və Fələstinlilər arasında sülh şəraitində birgə yaşayış vizyonunu müzakirə etmək üçün dialoq prosesinə başlayacaq.