Hollandiyada Ümumi Seçkilər: Rob Yetten Zəfər Elan Etdi, Geert Vilders Məğlubiyyəti Mübahisələndirir

Hollandiyada oktyabrın 29-u çərşənbə günü keçirilən və gərgin rəqabətlə yadda qalan ümumi seçkilərdə liberal-sosial demokrat yönümlü partiyanın lideri Rob Yetten qələbə qazandığını bəyan etdi. Qeyri-rəsmi nəticələrə görə, anti-İslam baxışları ilə tanınan populist siyasətçi Geert Vildersin partiyası birinci ola bilməyib. Yettenin “Demokratlar 66” (D66) Partiyası ilə Vildersin “Azadlıq Partiyası” (PVV) arasında 15 min səs fərqi yaranıb. Əgər Yetten proqnozlaşdırıldığı kimi baş nazir vəzifəsinə gəlirsə, o, Hollandiya tarixində bu məqama çatan ən gənc şəxs olacaq.

Hollandiyanın ANP xəbər agentliyi səsvermənin yekunlaşmamasına baxmayaraq, Vildersin qalib gəlmək şansının qalmadığını açıqlayır. Rob Yetten öz X sosial media hesabında “Biz Hollandiyanın ən böyük partiyasıyıq! İndi bütün hollandiyalılar üçün çalışacağıq” yazaraq qələbəsini rəsmiləşdirdi. Lakin Vilders bu nəticəyə etiraz etdi, nəticələrin xəbər agentliyi deyil, seçki komissiyası tərəfindən müəyyən edilməli olduğunu iddia etdi və bu davranışı “kobudluq” kimi qiymətləndirdi. O, məğlubiyyəti qəbul etməyə hazır olmadığının əlaməti olaraq ANP agentliyini “ANP66” adlandırdı və sosial şəbəkələrdə seçki saxtakarlığı barədə əsassız iddia paylaşdı. Amsterdam kənarındakı Zaanstad yerli hakimiyyəti isə bu iddiaları “uydurma” adlandırdı. Hazırda sayılan səslərə əsasən hər iki partiya 26 mandata sahibdir. Bununla belə, ANP xəbər agentliyi Yettenin partiyasının xaricdə verilən səslər hesabına 27-ci mandatı qazanacağını proqnozlaşdırır. Hollandiya seçki sistemi proporsional təmsilçiliyə əsaslanır. Yettenin D66 partiyası səslərin 16,9%-ni, Vildersin Azadlıq Partiyası isə 16,7% səs payını təmin edib.

D66 lideri Yetten hökumət qurmaq üçün koalisiya danışıqlarının asan olmayacağını boynuna alır. O bildirib ki, tarixdə heç bir partiya Hollandiya seçkilərində 30-dan az mandatla qələbə qazanmayıb. Koalisiyanı formalaşdırmaq üçün tələb olunan 76 mandata çatmaq məqsədi ilə ona ən azı üç partiyanın dəstəyi lazım olacaq. Ən potensial tərəfdaşlar sırasında mühafizəkar-liberal VVD, sol görüşlü İşçi Partiyası (PvdA)-YaşılSol alyansı və Xristian Demokratlar yer alır. Lakin bu birləşmə prosesi aylar davam edə bilər. Məsələn, VVD lideri Dilan Yeşilgöz indiyə qədər sol partiyalarla birgə işləmə ehtimalını istisna edirdi. Rob Yetten Hollandiya siyasətinin mərkəzində yerləşən partiyalarla geniş əsaslı bir hökumət qurulmasını istədiyini açıqlayır. O deyir ki, məqsədi mənzil qıtlığı, sığınacaq və miqrasiya kimi təməl problemlərlə mübarizə aparmaq üçün milyonlarla seçicini ən yaxşı şəkildə təmsil edən bir koalisiya yaratmaqdır.

Rob Yetten “Bəli, edə bilərik” şüarı ilə pozitiv kampaniya aparmış və Rotterdam, Haaqa və Utrext kimi bəzi əsas Hollandiya şəhərlərində qalib gəlməyi bacarmışdır. Gənc siyasətçi bildirir ki, partiyası Avropanın və dünyanın qalan hissəsinə müsbət mesajla kampaniya aparıldığı təqdirdə populist hərəkatları məğlub etməyin mümkünlüyünü nümayiş etdirdi. Yettenin bu seçki qələbəsinə aparan siyasi yolu müşahidəçiləri heyrətləndirir. İki ildən az əvvəl keçirilən seçkilərdə D66 partiyası onun rəhbərliyi altında cəmi doqquz mandat qazanmışdı. Bu seçkiyə bir neçə həftə qalmış da partiya səsvermələrdə geriləyirdi, lakin Yetten televiziya debatlarında güclü performans göstərdi. Ölkədə təxminən 13,5 milyon seçicinin 76,3%-i səsvermədə iştirak edib ki, bu da iki il əvvəlki seçkiyə nisbətən aşağı göstəricidir. Hazırkı Baş nazir Dik Sxuf cümə günü nəticələr haqqında danışarkən koalisiya danışıqlarının mürəkkəb olacağını müdafiə edərək, “Düşünürəm ki, Miladda hələ də baş nazir olacağam” demişdi. Xatırladaq ki, Vilders əvvəlki seçkini 2023-cü ilin noyabrında qazanmışdı, lakin hökumətini yalnız 2024-cü ilin iyulunda qura bildi. Miqrasiya siyasəti üzərində yaranan fikir ayrılıqları səbəbindən 11 ay sonra koalisiya dağılmışdı və ölkə yeni seçkiyə getmişdi.