İstanbulda Aralıq Dənizi Regional İqlim Dəyişikliyi Mərkəzi Yaradılır: Türkiyənin Regional Liderliyi Möhkəmlənir

Misirin Qahirə şəhərində 2-5 dekabr tarixlərində keçirilən Barselona Konvensiyasına Tərəf Ölkələrin 24-cü Konfransında (COP24) Qahirə Bəyannaməsi qəbul edilib. Bu konfransın Türkiyə üçün ən önəmli qərarı isə Aralıq dənizində iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəni idarə edəcək Regional İqlim Dəyişikliyi Fəaliyyət Mərkəzinin (CC/RAC) İstanbulda yaradılmasıdır. Mərkəzin fəaliyyət sahələri müəyyənləşdirildi və 2026-cı ildən etibarən tam gücü ilə işə başlaması qərara alındı. Türkiyə bu qərarlarla, həm Konvensiyanın Uyğunluq Komitəsinə əsas üzv kimi yenidən seçildi, həm də COP31-ə ev sahibliyi edəcək. Beləliklə, Türkiyə Aralıq dənizinin iqlim diplomatiyasında mövqeyini daha da möhkəmləndirir və əsas oyun qurucu ölkə kimi yoluna davam edəcək.

Konfransda 2026-2035-ci illər üçün Dayanıqlı İnkişaf naminə Aralıq Dənizi Strategiyası və İqlim Dəyişikliyinə Uyğunlaşma üzrə Regional Çərçivə Sənədləri, eləcə də Konvensiyanın 2026-2027-ci illər üçün Büdcəsi və İş Proqramı təsdiq edildi. İstanbuldakı Regional İqlim Mərkəzinin əsas vəzifəsi məhz bu strateji çərçivələri həyata keçirməyə rəhbərlik etməkdir. Mərkəzin məqsədi Aralıq dənizinin iqlim dəyişikliyinə qarşı dayanıqlılığını artırmaq üçün bütün fəaliyyətləri əlaqələndirməkdir. Mərkəzin fəaliyyət sahələrindən biri də bioloji müxtəlifliyin qorunmasıdır; buna uyğun olaraq, 2030-cu ilədək Aralıq dənizinin ən azı 30 faizinin mühafizə altına alınması hədəflənir. Merkezin yaradılması üçün son addım atıldı, onun vəzifə və səlahiyyət sahələri müəyyən edildi, büdcəsi təsdiqləndi.

Türkiyə, Regional İqlim Dəyişikliyi Fəaliyyət Mərkəzinin işləri çərçivəsində, Aralıq dənizində sahil və dəniz ərazilərinin vahid idarəetməsi üçün nümunəvi bir pilot layihə olan CAMP İzmir Sahil Ərazilərinin İdarəetmə Proqramı Layihəsini həyata keçirəcək. Bu layihə ilə İzmir sahillərində iqlimə uyğunlaşma, sahil risklərinin idarə edilməsi və "mavi iqtisadiyyat"a diqqət yetirən dayanıqlı inkişaf modelləri təqdim ediləcək. Bu modelin iqlim böhranı ilə mübarizə aparan bütün sahil ölkələri üçün nümunə olması hədəflənir. Ətraf, Şəhərsalma və İqlim Dəyişikliyi nazirinin müavini Fatma Varank vurğuladı ki, bu mərkəz Türkiyənin regional liderliyini daha da gücləndirəcək. O əlavə etdi ki, Türkiyə COP 31-ə ev sahibliyi edəcəyi üçün qarşıdakı illərdə həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq miqyasda iqlim fəaliyyətinin mərkəzində yer alacaq.

Nazirlər Sessiyasında Qahirə və Gənclər Bəyannamələri rəsmi olaraq qəbul edildi. Qahirə Bəyannaməsi dənizlərin qorunması, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, bioloji müxtəlifliyin gücləndirilməsi və dəniz çirklənməsinə qarşı qətiyyəti bir daha təsdiqlədi. Bəyannamədə dəniz və sahil ərazilərinin 2030-cu ilədək ən azı 30 faizinin qorunması, dayanıqlı mavi iqtisadiyyat tətbiqlərinin sürətləndirilməsi və plastik çirklənmənin azaldılması kimi əsas hədəflər sıralandı. Bu tədbirdə həmçinin, Aralıq dənizi ilə əlaqəli işlər görən bələdiyyələrə verilən "İstanbul Ekoloji Cəhətdən Dost Şəhərlər Mükafatı" İspaniyanın Almeria şəhərinə təqdim edildi. Türkiyədən isə Balıkesir Böyükşəhər Bələdiyyəsi ikinci, Antalya Böyükşəhər Bələdiyyəsi üçüncü yerə layiq görüldü. Nazir müavini Varank Qahirədə Sloveniya, Fransa və BMT nümayəndələri ilə ikitərəfli görüşlər keçirərək, iqlimə uyğunlaşma, 2053 Xalis Sıfır Emissiya Hədəfi və COP31 hazırlıqları kimi mühüm məsələləri müzakirə etdi.