Kembric Lüğətinin İlin Sözü: "Parasosial" - Şöhrətə Qarşı Tək Tərəfli Sağlam Olmayan Münasibətlər

Kembric Lüğəti (Cambridge Dictionary) 2024-cü ilin sözü olaraq "Parasosial" terminini seçib. Bu söz tanınmış insanlarla qurulan, lakin "sağlam olmayan" tək tərəfli əlaqələri izah edir. Lüğət, dövrün ruhunu əks etdirən bu termini "bir şəxsin tanımadığı məşhur biri ilə arasında hiss etdiyi əlaqəni əhatə edən və ya buna aid olan" kimi müəyyənləşdirir. Sözlüyün redaktoru Kolin Makintoşun sözlərinə görə, sosial media və süni intellekt bu akademik termini qısa zamanda geniş kütləyə çatdırıb.

Makintoş qeyd edib ki, "Parasosial" sözü müasir onlayn mədəniyyəti, demək olar ki, mükəmməl şəkildə əks etdirir. O, milyonlarla insanın hazırda bu cür parasosial əlaqələrə cəlb olunduğunu və daha çoxunun sadəcə bu artımın səbəbləri ilə maraqlandığını söyləyib. Bu termin insanların məşhurlara və onlayn şəxsiyyətlərə necə bağlandığını göstərən mühüm bir sosial tendensiyanı təsvir edir.

Kembric Universitetinin Eksperimental Sosial Psixologiya professoru Simone Şnall bu vəziyyəti daha ətraflı şərh edib. Professor bildirib ki, parasosial əlaqələr "pərəstiş mədəniyyətini, şöhrət anlayışını və süni intellektlə adi insanların onlayn qarşılıqlı əlaqə formasını yenidən müəyyənləşdirir". O, əlavə edib ki, insanlar ənənəvi və əsas mediaya olan etibarlarını itirdikcə, daha çox influencerlərə (təsir edənlərə) yönəlməyə başlayırlar. Bu meyl isə sosial media ulduzları ilə qurulan "sağlam olmayan və həddən artıq gərgin münasibətlərə" yol aça bilər.

Sözlükdə bu il süni intellektin yüksəlişi ilə bağlı bir neçə yeni termin də yer alıb. Bu yeni sözlər arasında sosial medianı dolduran, kütləvi şəkildə yaradılmış, lakin mənasız süni intellekt şəkillərini və videolarını təsvir edən "slop" termini diqqət çəkir. Həmçinin, bir görüntünü sürətlə yayılan internet məzmununa (meme) çevirmək hərəkətini izah edən "memeify" (memləşdirmək) termini də lüğətə əlavə edilib.