MHP Lideri Öcalan'a "Ümid Hüququ"ndan İstifadə Tələb Edib

Yeni qanunvericilik ilinin açılışında MHP sədri Devlet Bahçeli, DEM Partisi həm sədrləri ilə görüşüb əl sıxıb. 15 oktyabrda partiya qrup toplantısında çıxışında Bahçeli, İmralı həbsxanasında saxlanan PKK terror təşkilatının lideri Abdullah Öcalan'a müraciət edərək, "Terrorun bitdiyini, təşkilatının ləğv olunacağını birtərəfli elan etsin" çağrısı etdi.

Bahçeli'nin bu çıxışlarından sonra "yeni bir həll yolu prosesi başlayır" sualı yaranarkən, MHP'nin son qrup toplantısında Bahçeli, "Terrorçunun həbsindən azad olunması tələb olunarsa, gəlsin TBMM'də DEM Partisi qrupunda danışsın, terrorun tamamilə bitdiyini, təşkilatının ləğv olunduğunu bəyan etsin. Bu cəsarət və qətiyyəti göstərərsə, "Ümid Hüququ"ndan istifadə ilə bağlı qanunvericilik tənzimləməsinin edilməsi və bundan faydalanmasının qarşısı da tamamilə açılsın" ifadəsini işlətdi.

Bahçeli'nin bu çıxışına reaksiyalar davam edərkən, DEM Partisi qrupunun sədr müavini, Erzurum millət vəkili Meral Danış Beştaş'ın 30 sentyabrda "Ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzasının icrasında 25-ci ildə şərti azadlıq şərtlərinin qiymətləndirilməsi üçün bəzi qanunlarda dəyişiklik edilməsi" barədə qanun layihəsi yenidən gündəmə gəldi. Beştaş'ın layihəsi Ədliyyə Komissiyasının gündəmində gözləyir. Beştaş, qanun layihəsinin ümumi əsaslandırılmasında qısaca belə ifadə etdi: Türkiyədə ölüm cəzası 2004-cü ildə ləğv olunub, əvəzinə ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzası gətirilib. Türk Cəza Kanununun müvəqqəti 2-ci maddəsi, ölüm cəzası alan terrorçuların şərti azadlıq hüququndan məhrum qalmasını nəzərdə tutur. Ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzası icrası şərtləri baxımından olduqca sərtdir və məhkumlar yalnız tək nəfərlik hücrələrdə saxlanılır.

Bu cəza, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) tərəfindən insan ləyaqətinə zidd hesab edilib. AİHM, azadlıq ümidi olmayan ömürlük həbs cəzalarının işgəncə qadağasını pozduğunu vurğulayır. AİHM 2014-cü il tarixli Öcalan/Türkiyə qərarında, ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzasının şərti azadlıq imkanı olmadan tətbiq olunmasının insanlığa zidd bir davranış olduğunu bildirib. AİHM, Öcalan qərarından əvvəl 9 iyul 2013-cü il tarixli Vinter və başqaları/Böyük Britaniya qərarında da ümid hüququnu qiymətləndirib və ömürlük həbs cəzasının maksimum 25 ildə yenidən baxılması lazım olduğunu və məhbusların azadlığa buraxılma şərtlərinin qiymətləndirilməsi lazım olduğunu bildirib. AİHM-in verdiyi qərarların Konstitusiyanın 90-cı maddəsinə görə Türkiyə üçün bağlayıcı olduğu şübhəsizdir.

Türkiyə, AİHM qərarlarına baxmayaraq, qanunvericiliyində dəyişiklik etməyib.

"Avropa Şurası Türkiyəyə qarşı nəzarət prosesi başlatıb. AİHM qərarlarına uyğun olaraq, Türkiyənin ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzası ilə bağlı araşdırma mexanizmi yaratması lazımdır. Hüquqçuların Azadlıq üçün Cəmiyyəti kimi qurumlar, bu qərarların tətbiqi üçün Avropa Şurasına müraciət edib. Türkiyə, Öcalan'a tətbiq olunan cəza rejiminin "istisna" olduğunu qəbul edib. Ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzası müddətsiz həbs cəzası deməkdir və bu vəziyyət məhkumlar üzərində mənfi psixoloji təsir yaradır. Ümid hüququ tanınmadıqda, məhbuslar hüquqdan kənarda qalmış olur. AİHM qərarlarının tətbiqi, insan ləyaqətinə uyğun cəza rejiminin təmin edilməsi baxımından zəruridir. Buna görə də ağırlaşdırılmış ömürlük həbs cəzasının yenidən tənzimlənməsi və azadlığa buraxılma perspektivi baxımından dəyişikliklər edilməsi lazımdır."