Tarix Boyu 4 Dekabr: İlk İngilis Papa, Osmanlıda Mülkiyyətin Qurulması və Dünya Mədənçilər Günü

4 dekabr dünya tarixində elm, siyasət və mədəniyyət sahələrində mühüm izlər qoymuş hadisələrlə yadda qalıb. Bu tarix həm qlobal miqyasda böyük dəyişikliklərin baş verdiyi, həm də mühüm şəxsiyyətlərin xatırlandığı bir gündür. 1154-cü ildə İngiltərədən olan Nicholas Breakspear IV. Hadrianus adı ilə Roma Papası seçildi. Bu hadisə təkcə dini deyil, həm də siyasi əhəmiyyət daşıyırdı, çünki Breakspear Papalıq vəzifəsini tutan ilk ingilis idi. Digər bir qlobal inkişaf 1791-ci ilə təsadüf edir; həmin gün dünyanın ilk bazar qəzeti hesab edilən "The Observer" nəşrə başladı. Yüz illər sonra isə, 1965-ci ildə, ABŞ kosmos fəaliyyətində irəliləyiş əldə edərək, insanlı kosmik uçuşlarda yeni bir mərhələyə keçməyə kömək edən "Gemini 7" kosmik gəmisini uğurla orbitə çıxardı.

4 dekabr eyni zamanda Osmanlı və Türkiyə tarixində əhəmiyyətli məqamlara ev sahibliyi edib. Təhsil sahəsində mühüm addım 1859-cu ildə atıldı. Həmin ildə Osmanlıda dövlət idarəçiliyi üçün kadr hazırlayan Mekteb-i Mülkiye (hazırkı Siyasi Elmlər Fakültəsi) təsis edildi. Türkiyə Cümhuriyyəti dövründə isə iki fərqli, lakin əhəmiyyətli hadisə baş verdi. 1945-ci ildə İstanbulda bir sıra qəzet və nəşriyyatlara hücum edilməsi ilə yadda qalan "Tan Hadisəsi" cəmiyyətdə ciddi rezonans doğurdu. On il sonra, 1955-ci ildə, ölkənin nəqliyyat sahəsində yeni bir dövr başladı: Türkiyədə ilk elektrikli qatar səfəri Sirkeci-Halkalı xəttində işə düşdü.

Bu tarixi gün həm də bəşəriyyətə töhfələr vermiş böyük şəxsiyyətlərin adları ilə bağlıdır. 1694-cü ildə məşhur fransız filosof, yazıçı və mütəfəkkir Volter (Voltaire) dünyaya gəldi. Müasir Türkiyə mədəniyyətini təmsil edən şəxslərdən biri, pop musiqisi sənətçisi Sertab Erener isə 1964-cü ildə bu tarixdə anadan olub. Ölümlər siyahısında isə, bəzi tarixi mənbələrə görə, dahi riyaziyyatçı, astronom, şair və filosof Ömər Xəyyamın adı çəkilir. Bütün bu hadisələrlə yanaşı, 4 dekabr hər il beynəlxalq səviyyədə qeyd olunan bir gün kimi də əhəmiyyət daşıyır – bu tarix Dünya Mədənçilər Günü olaraq anılır.