Yaponiya-Çin Siyasi Böhranı: Tayvan Səbəbiylə Dəniz Məhsullarının Ticarəti Tamamilə Dayandırıldı

Yaponiya və Çin arasında diplomatik gərginlik getdikcə kəskinləşir. Böhranın artması fonunda Çin Yaponiyadan dəniz məhsullarının idxalını tamamilə dayandıracağını bildirdi və bu qərarın iqtisadi təsirləri daha da ağırlaşır. Gərginliyin əsas səbəbi Yaponiyanın Baş Naziri Takaiçi Sanae’nin Tayvanla bağlı açıqlamalarıdır. Pekin rəhbərliyi bu açıqlamaları Yaponiya tərəfinin beynəlxalq münasibətlərə təhlükə kimi qiymətləndirir və Baş Nazirdən sözlərini geri götürməsini tələb edib. Həmçinin Çin vətəndaşlarına Yaponiyaya səyahət etməmələri barədə çağırış edilib. Münasibətlərdəki bu kəskin pisləşmə iki ölkə arasındakı iqtisadi və mədəni əlaqələri dondurur.

Çin Yaponiya dəniz məhsullarının idxalını qeyri-müəyyən müddətə dayandırıb. Pekinin bu qərar üçün rəsmi əsaslandırması "Fukuşimadan Sakit Okeana buraxılan suyun daha çox izlənməsi zərurəti" ilə bağlıdır. Xatırladaq ki, bu tam qadağa Pekinin iyun ayında Yaponiyanın 47 regionundan 10-u xaric, digərlərindən dəniz məhsullarının idxalına qoyulan məhdudiyyətləri qaldırmasından çox qısa müddət sonra tətbiq olunub. Əvvəlki məhdudiyyətlər 2023-cü ildə, Yaponiya zədələnmiş Fukuşima atom elektrik stansiyasından təmizlənmiş radioaktiv tullantı sularını dənizə buraxmağa başladıqdan sonra qüvvəyə minmişdi. Çin Ticarət Nazirliyi bu iddialarla bağlı hələlik rəsmi cavab verməyib, lakin faktiki olaraq Yaponiya üçün ən böyük bazarlardan birinə giriş bağlanıb.

İqtisadi sanksiyalar genişlənir və Yapon ixracatçıları üçün vəziyyət çətinləşir. Yaponiya Kənd Təsərrüfatı Naziri Norikazu Suzuki açıqlamasında təxminən 700 yapon ixracatçının Çinə məhsul göndərmək üçün yenidən qeydiyyatdan keçmə müraciəti etdiyini, lakin indiyə qədər yalnız üçünə təsdiq verildiyini bildirib. Ticarətdəki bu problemlə yanaşı, turizm sektoru da ciddi zərbə alıb. İngiltərə mərkəzli xəbər agentliyinin məlumatına görə, 10-dan çox Çin aviaşirkəti dekabrın 31-dək Yaponiya uçuşları üçün geri ödəmə təklifi irəli sürüb. Aviasiya eksperti isə artıq təxminən 500 min biletin ləğv edildiyini iddia edir. Yaponiya mətbuatı bildirir ki, bəzi özəl şirkətlər öz işçilərinə Çinə səyahət tələblərini müəyyən müddətə dayandırmağı tapşırıblar.

Siyasi böhran təkcə iqtisadiyyata deyil, həm də mədəni və akademik əlaqələrə təsir edir. Çin Xarici İşlər Nazirliyi noyabrın 15-i şənbə günü Pekində başlaması planlaşdırılan, iki ölkənin alimlərinin qatılacağı illik görüşün təxirə salındığını elan edib. Bundan əlavə, noyabrın 21-i cümə günü Yaponiyanın qərbindəki Hiroşima şəhərində keçirilməsi planlanan Yaponiya-Çin dostluq tədbiri də ləğv edilib. Gərginliyin artması Yaponiyanın yeni Baş Naziri Sanae Takaiçinin Tayvanla bağlı sərt mövqeyi ilə birbaşa əlaqəlidir. O, Çinin Tayvana mümkün hücumunun Yaponiyanın varlığını təhlükə altına atacağını və bunun hərbi cavaba səbəb ola biləcəyini demişdi.