AB "Alqıladıcı" Göy İşarəsinə Görə X Şəbəkəsinə (Twitter) 120 Milyon Avro Cərimə Tətbiq Etdi - DSA Altında İlk Cəza

Avropa Komissiyası (AK) Elon Muskın sahibi olduğu X sosial şəbəkəsinə (keçmiş Twitter) qarşı Avropanın tarixi "Rəqəmsal Xidmətlər Qanunu" (DSA) çərçivəsində ilk cəriməni tətbiq etdi. Komissiya, X-in göy işarə sisteminin dizaynını "alqıladıcı" adlandıraraq, şirkəti şəffaflıq öhdəliklərini pozmaqda ittiham etdi və 120 milyon avro (təxminən 140 milyon dollar) məbləğində cərimə kəsdi. Bu, Avropa İttifaqının böyük texnologiya platformalarına qarşı DSA-nın tətbiqi sahəsində ilk əhəmiyyətli sanksiyadır.

Cərimənin əsas səbəbi X-in hər kəsə pul qarşılığında "göy işarəni" almağa icazə verməsidir. Əvvəllər bu işarə platformada jurnalistlərin, siyasətçilərin və ictimai xadimlərin kimliyinin yoxlanılaraq təsdiqləndiyini göstərən uzun müddətli bir simvol idi. Lakin Musk 2023-cü ildə şirkəti satın aldıqdan sonra bu siyasət dəyişdirildi. Hazırda göy işarəsinə sahib olmaq yalnız istifadəçinin X Premium abunəsi olduğunu və bəzi əsas meyarlara (profil şəklinin olması, ad və telefon nömrəsinin əlaqələndirilməsi kimi) cavab verdiyini bildirir. Komissiya bildirir ki, X şirkəti heç bir ciddi yoxlama aparmadan pul ödəyən hər kəsə təsdiqlənmiş status verdiyinə görə, istifadəçilərin hesabların həqiqiliyini müəyyən etməsi çətinləşir. Belə bir sistem istifadəçiləri fırıldaqçılığa, saxta adla çıxış etməyə və məzmun manipulyasiyasına məruz qoyur.

Avropa Komissiyası qanun pozuntularının yalnız göy işarələrlə məhdudlaşmadığını bildirir. Digər çatışmazlıqlara X-in reklam anbarının (reklam məlumatlarının saxlandığı yer) şəffaflığı və əlçatanlığı ilə bağlı problemlər daxildir. AK-ya görə, X reklamın məzmunu və mövzusu, eləcə də reklamı kimin ödədiyi kimi məlumatları açıqlamır. Bu, ictimaiyyətin və tədqiqatçıların onlayn reklamdakı potensial riskləri müstəqil şəkildə araşdırmasına mane olur. DSA həmçinin platformaların tədqiqatçılara sistemli riskləri öyrənmək üçün açıq məlumatlara giriş verməsini tələb edir, lakin AK X-in tədqiqatçılara müstəqil məlumat girişi təmin etmək üçün lüzumsuz maneələr yaratdığını müəyyənləşdirib. Bu proseslər Avropa İttifaqında sistemli risklərin araşdırılmasına ciddi zərbə vurur.

Bu qərar Komissiyanın X-ə qarşı risklərin idarə edilməsi, məzmun moderasiyası, reklam şəffaflığı və tədqiqatçılar üçün məlumat əldə etmə qaydaları ilə bağlı pozuntulara görə iki il əvvəl başladığı araşdırmanın nəticəsidir. Avropa Komissiyasının Texnologiya Suverenliyi, Təhlükəsizlik və Demokratiya üzrə icraçı vitse-prezidenti Henna Virkkunen bildirdi ki, "İstifadəçiləri göy işarələrlə aldatmaq, reklamlar haqqında məlumatları gizlətmək və tədqiqatçıları kənarlaşdırmaq AB-də yol verilməzdir." X indi bu şikayətləri aradan qaldırmaq üçün konkret tədbirlər görməlidir. Şirkətin göy işarələri ilə bağlı şikayətə cavab vermək üçün 60 gün, reklamlar və ictimai məlumatların şəffaflığı ilə bağlı pozuntular üçün fəaliyyət planı təqdim etməyə isə 90 günü var. DSA-nın təsdiqlənmiş pozuntuları şirkətin qlobal illik dövriyyəsinin 6%-ə qədəri həcmində əlavə cərimələrə səbəb ola bilər.