Alphabet-in X Şirkətinin Rəhbəri Astro Teller "Moonshot" Layihələrinin Sirrini Açıqlayır

Alphabet-in “moonshot fabriki” adlandırılan, yəni demək olar ki, qeyri-mümkün ideyaları inkişaf etdirən X şirkətinin baş icraçı direktoru (CEO) Astro Teller, TechCrunch Disrupt 2025 konfransında çıxış edib. O, bu cür iddialı və böyük layihələri (“moonshot”ları) nəyin fərqləndirdiyini izah edib və şirkətin “tez uğursuzluğa düçar ol” (“fail fast”) fəlsəfəsini geniş şəkildə təqdim edib. Tellerin sözlərinə görə, X-in “moonshot” fabrikindən Waymo və Wing kimi tanınmış şirkətlər yaranıb. O qeyd edib ki, X-də uğurlu nəticə əldə etmə nisbəti cəmi 2%-dir. Bu o deməkdir ki, şirkətin cəhd etdiyi layihələrin böyük əksəriyyəti işləmir, lakin bu, tamamilə normal qəbul edilir. Şirkət çətinliklərdən qorxmur, əksinə, uğursuzluğun vacib bir addım olduğunu düşünür.

Astro Teller "moonshot" layihələrini müəyyən edən üç xüsusi komponent olduğunu bildirib. Birincisi, layihə dünyada mövcud olan çox böyük bir problemi həll etməyə çalışmalıdır. İkincisi, problemin tamamilə yox olmasına səbəb ola biləcək, hərçənd ehtimalı az olsa da, hər hansı bir məhsul və ya xidmət olmalıdır. Nəhayət, üçüncü və ən vacib şərt odur ki, bu nəhəng, real dünya problemini həll etmək üçün kiçik də olsa ümid verən fundamental bir texnoloji sıçrayış mövcud olmalıdır. Teller misal gətirərək deyib ki, əgər kimsə X-də işləyərək teleportasiya cihazı təklif etsə, bu, "moonshot" hipotezidir. O, belə bir ideya təklif edən şəxsə az miqdarda pul verərək, "Get, bunun səhv olduğunu sübut et" deyəcəyini bildirir. Məqsəd layihəni işlətmək deyil, onun həqiqətən də nəsildə bir dəfə rast gəlinən bir imkan olub-olmaması barədə məlumat toplamaqdır, cavabın "yox" olması isə qəbul ediləndir.

Teller vurğulayıb ki, əgər kimsə X-ə çox məntiqli səslənən bir "moonshot" təklifi ilə gəlirsə, şirkət buna maraq göstərmir. Çünki məntiqli bir fikir, tərifinə görə, "moonshot" ola bilməz. Bu, təklifin pis fikir olduğu mənasına gəlmir, sadəcə X-in axtardığı şey bu deyil. Əgər təklif vəhşi səslənirsə və yuxarıda sadalanan üç komponentə malikdirsə, o, kiçik məbləğdə vəsaitlə sınaqdan keçirilir. Bu sınaqlar nəticəsində ideyanın düşündüklərindən daha dəli, yoxsa daha az dəli olduğunu öyrənirlər. Əgər ideya daha dəli çıxırsa, onu dərhal dayandırırlar və başqa layihəyə keçirlər. Yox, əgər gözləniləndən daha az dəli olduğu aşkar edilirsə, bir qədər əlavə pul ayrılır ki, növbəti dəfə onu "öldürmək" üçün yeni bir fürsət tapsınlar. Bu cür böyük layihələri icra etmək üçün insanda eyni dərəcədə həm cəsarət, həm də təvazökarlıq olmalıdır.

Astro Teller qeyd edir ki, X hər il 100-dən çox layihəyə başlayır. Onların yalnız 2%-i beş-altı il sonra uğurla çıxış edə bilsə də, şirkətin xərclədiyi bütün pulun 44%-i məhz bu sonradan "inanılmaz dərəcədə yaxşı" nəticələr verən layihələrə sərf olunur. Bu vəziyyət X-in bütün pis ideyaları prosesin erkən mərhələsində aradan qaldırması ilə əlaqədardır. Teller həmçinin vurğulayıb ki, kreativlik (yaradıcılıq) öyrənilə bilən bir bacarıqdır. Hər bir insanın uşaq olarkən yaradıcı olduğunu, lakin radikal yeniliklər üçün faydalı olan bu bacarıqları zamanla unutduğumuzu dilə gətirib. Bununla belə, o, ətrafda elə bir mühit yaratmağın mümkün olduğunu deyir ki, insanlar o bacarıqları yenidən tapmaq üçün özlərini axmaq hiss etməsinlər.