Depressiya Dərmanı Tarixə Qovuşacaqmı?

Çin alimlərinin apardığı yeni tədqiqat depressiyanın müalicəsində inqilabi dəyişikliklərin başlanğıcını bildirə bilər. Elm adamları, kök hüceyrələrindən əldə edilmiş dopamin neyronlarını siçanlara köçürməklə depressiya əlamətlərini aradan qaldırıblar.

Bu inkişaf, gələcəkdə antidepressant dərmanların yerini tuta biləcək, sinir hüceyrələrini birbaşa təmir edən bir müalicə üsulunun mümkünlüyünü göstərir. Çin Elmlər Akademiyası və UniXell Biotexnologiya şirkətinin birgə apardığı tədqiqatda, dopamin istehsal edən “A10” adlı xüsusi bir neyron növü laboratoriya şəraitində yetişdirilib.

Bu neyronlar beynin mükafat və motivasiya mərkəzində yerləşir və depressiya, şizofreniya və asılılıq kimi xəstəliklərdə funksiyası pozulur. Tədqiqatçılar, çoxpotensiallı kök hüceyrələrinə xüsusi bir kimyəvi qarışıq tətbiq etməklə, təbii A10 hüceyrələri ilə eyni molekulyar və elektrik xüsusiyyətlərinə malik neyronlar yaratmağı bacarıblar.

Bu neyronlar, davamlı stress səbəbindən həzz alma qabiliyyətini itirmiş və depressiya əlamətləri göstərən siçanlara köçürülüb. Köçürmədən sonra siçanlarda əhval-ruhiyyədə əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşma müşahidə edilib. Yeni hüceyrələr siçanların beyin quruluşuna problemsiz inteqrasiya olunaraq, zədələnmiş dopamin dövrələrini yenidən aktivləşdirib. Bu da heyvanlarda narahatlıq və çarəsizlik hissini azaldıb, həzz və motivasiyanı bərpa edib.

Bu üsul, zədələnmiş sinir dövrələrini birbaşa hədəf aldığı üçün ənənəvi antidepressantların yan təsirlərini minimuma endirmək potensialına malikdir. Ənənəvi antidepressantlar beynin kimyəvi tərkibində ümumi bir dəyişikliyə səbəb olarkən, kök hüceyrəsi köçürməsi yalnız zədələnmiş dopamin dövrələrini təmir edir. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, hüceyrə əsaslı terapiyalar bir gün depressiyanın ən davamlı əlamətləri üçün, məsələn, hedoniya çatışmazlığı üçün davamlı həll yolları təklif edə bilər.

Hazırda yalnız siçanlar üzərində aparılan bu sınaqların insanlarda eyni nəticələr verəcəyi hələ məlum deyil. Lakin bu tədqiqat, kök hüceyrə əsaslı terapiyaların yalnız fiziki xəstəliklər üçün deyil, həm də psixiatrik xəstəliklər üçün istifadə edilə biləcəyinə dair güclü dəlil təqdim edir.