Tramp əsəbiləşdi: iPhone qiymətləri kəskin arta bilər!

Birləşmiş Ştatların keçmiş Prezidenti Donald Tramp Çinin nadir torpaq metallarının ixracına qoyduğu məhdudiyyətlərə cavab olaraq, 100 faizlik əlavə gömrük rüsumu tətbiq edəcəklərini bəyan edib. Bu qərar qlobal texnologiya bazarında böyük səs-küy doğurdu. Tramp bəyanatında: “Biz Amerika istehsalını qoruyacağıq. Çin texnologiyalar üzərindəki nəzarətini silah kimi istifadə edə bilməz” deyib. Bu sözlər Çində istehsal edən texnologiya nəhənglərinin, xüsusilə də “Apple” şirkətinin ünvanına ciddi xəbərdarlıqdır.

Nadir Torpaq Metallarının “Apple”a Təsiri: “iPhone”un dinamiklərindən tutmuş vibrasiya mühərriklərinə, kamera linzalarından maqnit sensorlarına qədər bir çox hissəsində nadir torpaq metalları var. Bu metalların təxminən 80 faizi Çində istehsal olunur. Buna görə də, bu ölkənin ixrac məhdudiyyətləri “Apple”ın təchizat zəncirinə birbaşa təsir göstərə bilər.

Tramp administrasiyasının 100 faizlik rüsum qərarı qüvvəyə minərsə, Çində istehsal olunan hər bir “iPhone”un ABŞ-a idxal xərci ikiqat artacaq. Bu isə “Apple” üçün məhdud seçimlər yaradır: adətən çəkindiyi gəlir marjasını azaltmaq və ya “iPhone” qiymətlərini qaldırmaq.

Analitiklər belə bir verginin tətbiqinin “iPhone” qiymətlərində 10% - 20% artıma səbəb ola biləcəyini proqnozlaşdırırlar. Bu artımın təsiri yalnız ABŞ ilə məhdudlaşmayacaq, çünki “Apple” qlobal miqyasda qiymətlərini tarazlaşdırmağa çalışır. Buna görə də, məsələn, Türkiyə daxil olmaqla bir çox bazarda qiymət artımı labüddür. Valyuta məzənnələri, idxal rüsumları və distribyutor xərcləri ilə birləşdikdə, bu fərq Türk Lirəsi (TL) ilə ifadə edilərkən daha kəskin hiss oluna bilər. Məsələn, “iPhone 17 Pro Max”ın indiki qiyməti 119,999 TL-dən başlayır. Yeni vergilər qüvvəyə minərsə, bu rəqəmin 130,000 TL-yə çatacağı gözlənilir.

“Apple” Çindən asılılığını azaltmaq üçün son vaxtlar Hindistan və Vyetnam kimi ölkələrdə istehsalı artırır. Şirkət, həmçinin ABŞ-da yerləşən “MP Materials” ilə 500 milyon dollarlıq nadir torpaq maqnitləri müqaviləsi bağlayaraq təchizat təhlükəsizliyini gücləndirməyə çalışır. Lakin bu sərmayələrin qısa müddətli təsiri məhduddur. Çin hələ də qlobal təchizatın böyük bir hissəsinə nəzarət edir.

Trampın bəyanatı sadəcə ticarət siyasəti problemi deyil; həm də texnoloji güc mübarizəsində yeni bir cəbhədir. Əgər Çin və ABŞ bu məsələdə güzəştə getməsələr, “iPhone” və digər ağıllı cihazlar üçün yeni qiymət artımı dalğası qaçılmaz görünür.

Yeni vergi qərarları dərhal qüvvəyə minməsə də, bazar qiymətləri adətən gözləntilərə uyğun hərəkət edir. Odur ki, yaxın zamanda “iPhone” almağı planlaşdırırsınızsa, bir az gözləmək sizə baha başa gələ bilər. “Apple”ın qlobal qiymət strategiyasına görə, ABŞ-da olan qiymət artımları iki-üç ay ərzində digər bazarlarda da öz əksini tapır.