İran və ABŞ arasında vasitəçi və vasitəçilik ikinci dərəcəli məsələdir – Bəqai

İran və ABŞ arasındakı münasibətlərdə ümumilikdə vasitəçi və vasitəçilik ikinci dərəcəli məsələ hesab edilir. Bunu İran Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi İsmayıl Bəqai Tehranda keçirilən mətbuat konfransında bildirdi. O qeyd etdi ki, ABŞ tərəfi diplomatik ənənəyə uyğun danışıqlar aparmaq əvəzinə, diktə etməyi seçib. ABŞ bu mövqeyində israrlı qaldıqca, mənalı və məntiqli müzakirənin formalaşması mümkün olmayacaq.

Bəqai əlavə etdi ki, İran regionda sülh və sabitliyin inkişafı üçün çalışan bütün ölkələri alqışlayır. Məsələn, İran və Səudiyyə Ərəbistanı arasında müsbət əlaqələr var. Ancaq hazırda İran və ABŞ arasında konkret vasitəçilikdən söhbət getmir. Bu bəyanat fonunda, İranın nüvə proqramı ilə bağlı tərəflər arasında daha əvvəl dolayı müzakirələr aparılıb. 12, 19, 26 aprel, 11 may və 23 may tarixlərində bu müzakirələrin beş raundu keçirildi.

Dolayı danışıqlar Oman Krallığının xarici işlər naziri Seyid Bədr Əlbusəidinin vasitəçiliyi ilə təşkil olunmuşdu. İran nümayəndə heyətinə xarici işlər naziri Seyid Abbas Araqçi, ABŞ nümayəndə heyətinə isə ABŞ-nin Yaxın Şərq məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkof başçılıq edirdi. Müzakirələrin birinci, üçüncü və dördüncü raundu Omanın paytaxtı Məsqətdə, ikinci və beşinci raund isə İtaliyanın paytaxtı Romada baş tutmuşdu. Bu diplomatik cəhdlərə baxmayaraq, iyun ayında tərəflər arasında kəskin hərbi eskalasiya yaşandı.

İyunun 13-də səhər saatlarında İsrail İrana hərbi hava zərbələri endirdi. Bu zərbələr nəticəsində çox sayda yüksək səviyyəli hərbçi, generallar, nüvə alimləri və başqa rəsmilər öldü. Elə həmin gün axşam, İran "Doğru Vəd III" əməliyyatı ilə İsrailə cavab verdi. Tel-Əviv daxil olmaqla bir çox əraziyə yüzlərlə ballistik raket və pilotsuz uçuş aparatı buraxıldı. Daha sonra, 22 iyunda ABŞ İranın üç nüvə obyektinə hərbi hava hücumları etdi, iyunun 23-ü axşam saatlarında isə İran ABŞ-nin Qətərdə yerləşən hərbi bazasına hava zərbələri endirdi.

Gərginliyin zirvə nöqtəsinə çatmasından sonra, 24 iyunda İsrail hökuməti atəşkəsə razılaşdığını elan etdi. İsrail baş nazirinin ofisi bildirib ki, bu razılaşma ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə İranla əldə edilib. İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurası da eyni zamanda bəyanat yayaraq, hücumların dayandırıldığını təsdiqlədi. Beləliklə, qısa müddətli, lakin kəskin hərbi münaqişəyə son qoyulmuş oldu.