Boyun Ölçüsü Gizli Ürək və Metabolik Riskləri Necə Aşkarlayır

Həkimlər uzun illərdir ki, xroniki xəstəlik riskini qiymətləndirmək üçün bədən kütləsi indeksi (BKİ) və bel-bud nisbəti kimi göstəricilərdən istifadə edirlər. Lakin tədqiqatçılar indi diqqətlərini fərqli, tez-tez nəzərdən qaçırılan bir ölçmə üsuluna – boyun çevrəsinə yönəldiblər. Boynun qalınlığı yalnız fiziki gücün əlaməti olmaya bilər; araşdırmalar göstərir ki, bu, ürək xəstəlikləri və diabet kimi ciddi, gizli sağlamlıq risklərinin erkən xəbərçisi ola bilər. Boyun ölçüsünün yoxlanılması metabolik və kardiovaskulyar sağlamlığınız haqqında sürətli və vacib məlumatlar təqdim edə bilər.

BKİ çəkini boyla müqayisə edərək bədən yağını hesablayır, lakin bu, əzələli idmançılarda yüksək çıxa bildiyi üçün həmişə tam dəqiq mənzərə vermir. Məhz bu səbəbdən boyun ölçüsü bədənin içində nələrin baş verdiyi barədə əlavə ipuçları verir. Tədqiqatlar sübut edir ki, bədən ölçülərinə nisbətən boyun çevrəsi daha böyük olan fərdlərdə ciddi sağlamlıq problemləri inkişaf etmə ehtimalı daha yüksəkdir. Bunun səbəbi üst bədəndə piyin paylanmasıdır. Yuxarı gövdə ətrafında toplanan piy qan dövranına yağ turşuları buraxır, bu da orqanizmin xolesterin, qan şəkəri və ürək ritmini tənzimləməsinə mane olur. Buna görə də, boyun çevrəsi daxili orqanların ətrafında toplanan zərərli daxili piylənmənin (visceral yağın) görünən bir göstəricisi kimi çıxış edir.

Boyun ölçüsü ilə sağlamlıq problemləri arasındakı əlaqə inandırıcıdır. Qalın boyunlu insanlarda hipertoniya (yüksək qan təzyiqi), ürək çatışmazlığı və atrium fibrilyasiyası (qeyri-müntəzəm ürək döyüntüləri) kimi kardiovaskulyar xəstəliklərə daha çox rast gəlinir. Atrium fibrilyasiyası qan laxtalanması və insult riskini artırdığı üçün xüsusi narahatlıq doğurur. Boyun çevrəsi eyni zamanda koronar ürək xəstəliyi ilə də əlaqəlidir. Kardiovaskulyar problemlərlə yanaşı, daha böyük boyun ölçüsü 2-ci tip diabet və hamiləlik diabeti ilə əlaqələnir, bu da gələcəkdə sinir zədələnməsi və görmə itkisi kimi ağır fəsadlara səbəb olur. Bundan başqa, qalın boyun, yuxuda tənəffüsün kəsildiyi obstruktiv yuxu apnesinin də bilinən risk faktorudur. Yuxu apnesi ürək və qan damarlarına əlavə təzyiq yaradır və ciddi gündüz yorğunluğuna səbəb olur.

Bəs, boyun çevrəsi hansı həddi aşanda xəbərdarlıq siqnalına çevrilir? Araşdırmalara görə, kişilərdə 43 santimetr (17 düym) və ya daha çox, qadınlarda isə 35.5 santimetr (14 düym) və ya daha çox olan ölçülər sağlamlıq riskini artırır. Ən təəccüblüsü isə bu təhlükələrin yalnız artıq çəkili insanlara aid olmamasıdır. Hətta normal BKİ-yə malik şəxslər belə, əgər boyun ölçüləri bu hədləri aşarsa, risk altında ola bilərlər. Bu aralıqdan kənar hər əlavə santimetr xəstəxanaya yerləşdirilmə və erkən ölüm ehtimalını artırır.

Əgər boyun ölçünüz bu səviyyələrdən yuxarıdırsa, bu, bütün sağlamlıq profilinizin yalnız bir parçası olsa da, nəzərə alınmalı vacib bir məlumatdır. Müsbət xəbər isə odur ki, həyat tərzindəki müəyyən dəyişikliklərlə boyun çevrəsinin ölçüsü azala bilər. Mütəmadi kardio məşqlər, güc təlimləri və kifayət qədər yuxu metabolik sağlamlığa kömək edir. Tərəvəzlər, meyvələr və paxlalılarla zəngin qidalanma isə çəki idarəçiliyini dəstəkləyir və zərərli piy yığımını azaldır. Boyun ölçüsünü yoxlamaq çox asandır. Elastik santimetr lentini götürün və boynunuzun ən dar hissəsinə, nə çox sıxmadan, nə də boş buraxmadan dolayın. Bu qısa yoxlama ənənəvi sağlamlıq göstəricilərinin əldən verə biləcəyi potensial riskləri aşkarlamaq üçün əlverişli, dəyərli bir alətdir.