Dr. Okan Bozyurt: Türkiyəni 2016-cı İldən Bəri Ən Sərt Qış Gözləyir – Quraqlıq Bitir?

Son illərdə Türkiyə ərazisində yağıntıların kəskin azalması bir çox şəhərdə ciddi quraqlıq problemləri yaratmışdı. Afyon Kocatepe Universitetinin Coğrafiya kafedrasından Dr. Okan Bozyurt bu il gözlənilən yağıntılarla bağlı əhəmiyyətli xəbərdarlıqlar edib. Şəxsi YouTube hesabında çıxış edən Bozyurt, mövcud modellərin Türkiyədə 2016-cı ildən bəri ən sərt qış mövsümünün yaşanacağına işarə etdiyini bildirib. O, xüsusilə 20 dekabr və 20 yanvar tarixlərinə diqqət yetirməyi vacib sayır. Dr. Bozyurtun sözlərinə görə, 2025-2026 qışı yaxınlaşır. Qlobal iqlim dəyişikliyi səbəbindən iqlim o qədər xaotik formaya düşüb ki, proqnoz vermə dərəcəsi getdikcə azalır. Meteorologiyada müddət uzandıqca proqnozun doğruluq faizi düşür, buna görə də məlumatların dəqiqləşməsini gözlədik. Nəticələr göstərir ki, 2025-2026 qışı bizə bəzi sürprizlər hazırlayır. Türkiyənin də yerləşdiyi Şərqi Aralıq Dənizi Hövzəsi 2016-cı ildən bəri soyuq və yağıntılı qış yaşamayıb. Sonuncu dəfə 2021-2022 qışında qar yağsa da, o il də ümumi yağıntı səviyyəsi aşağı idi.

Hazırkı modellər isə daha sevindirici məlumatlar verir. Artıq Türkiyənin yerləşdiyi bölgədə payız mövsümü normadan aşağı temperaturla keçməyə başlayıb. Lakin əsas məsələ temperaturun deyil, yağıntıların mövsüm normallarını aşmasıdır. Bizə artıq normadan yuxarı yağıntılar lazımdır. Əvvəlki illərə nəzər saldıqda, xüsusilə güclü "La Nina" illərində Şərqi Aralıq Dənizi Hövzəsi qışı soyuq, lakin quraq keçirirdi. Zəif "La Nina" müşahidə edilən illərdə isə qışlar həm soyuq, həm də yağıntılı olur. Bu, bizim üçün böyük üstünlükdür. Yağışın yağması və temperaturun yüksək olmaması da mühümdür ki, yağan qar yerdə qalsın və buxarlanmasın. Digər parametrlər də göstərir ki, Avrasiyada qar örtüyü bu il tez başladı, lakin indi yavaşlamağa başlayır.

Bununla yanaşı, Qrenlandiya tərəfində inanılmaz qar yığımının olduğu görünür. Qrenlandiyada artan qar yığını "Gulf Stream" cərəyanlarını kəsəcək və Avropada kiçik bir buzlaşma dövrü yaranmasına səbəb olacaq. Bu vəziyyət qısa deyil, uzunmüddətli dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Avrasiya Qar Örtüyündəki dəyişiklik Şimal tərəfindən gələn hava axınlarının Türkiyəyə daha asan çatmasını təmin edəcək. Bu baxımdan, yağıntılar tərəfindən bu ili şanslı hesab edirik. Əlimizdəki modellərə əsasən, 2026-cı ilin yanvar ayından etibarən Türkiyənin Şimal, Qərb, Daxili və Şərq hissələrində mövsüm normallarından yuxarı güclü qar yağışı gözlənilir. Bu qarlar normadan çox olacağı üçün yerdə də uzun müddət qalacaq.

2026-cı ilin fevral ayına nəzər saldıqda, ölkənin daha çox şimal və şərq hissələrində yağıntıların normadan yuxarı olmasını proqnozlaşdırırıq. Daxili və qərb hissələrdə isə fevral ayında yağıntılar normal səviyyədə olacaq. Mart 2026-cı ildə isə ümumiyyətlə ölkəyə təsiri yanvar və fevral aylarından daha az olacaq, lakin keçən illərin mart ayına nisbətən daha çox yağıntı gözləyirik. Türkiyədə çayların su sərfi azalıb, bəzi göllər qurumağa başlayıb. Gözlənilən yağıntılar, xüsusilə qar yağması, həmçinin su anbarlarının dolması üçün çox vacibdir. Qışda nə qədər çox yağıntı olsa, yaz aylarında dağlarda qar əriməsi olacağı üçün bu yağıntıların təsiri uzun sürəcək. Dekabr ayına baxdığımızda, xüsusilə 20 Dekabr - 20 Yanvar arasında modellər şimaldan Türkiyəyə güclü bir hava sisteminin gələcəyini göstərir. Bu dövrdə, xüsusən Mərmərə və Qaradəniz bölgələri, Şimali İç Anadolu və İç Ege tərəflərində intensiv qar yağışları gözlənilir. Dr. Bozyurt bu ilki modellərdən ümidli olduqlarını vurğulayır. O qeyd edir ki, modellərin sabitlik dərəcəsi hazırda 50 faizdən yuxarıdır və bu, meteorologiya üçün çox yüksək ehtimal deməkdir.