Türkiyədən Yunanıstana Sərt Cavab: Egey və Aralıq Dənizindəki DMP Xəritə Mübahisəsi

Türkiyə, Yunanıstanın Avropa Birliyinin Dəniz Məkan Planlaması (DMP) Platforması vasitəsilə Egey və Şərqi Aralıq dənizlərində Türkiyənin dəniz yurisdiksiya sahələrini pozan xəritəni qəbul etdirmək cəhdinə kəskin etiraz edib. Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Öncü Keçəli bu məsələ ilə bağlı açıqlama yayaraq, "Bu qeyri-qanuni faktı rədd edirik" deyib. Yunanıstanın bu addımı ikitərəfli münasibətlərdəki dəniz sərhədləri gərginliyini yenidən gündəmə gətirib. Sözçü Keçəli, Yunanıstanın AB-nin DMP Platforması üzərindən atdığı addımla əlaqədar sosial media hesabında geniş məlumatlar paylaşıb.

Öncü Keçəli bildirib ki, Türkiyə BMT-nin tövsiyələrinə uyğun olaraq həyata keçirilən DMP işlərini yaxından izləyir. O, Türkiyənin öz milli DMP sənədini 16 aprel 2025-ci ildə elan etdiyini və 12 iyun 2025-ci ildə UNESCO-nun Hökumətlərarası Okeanoqrafiya Komissiyasına rəsmi olaraq bildirdiyini vurğulayıb. Keçəlinin sözlərinə görə, Avropa Komissiyasının DMP Platforması saytında yerləşdirilən və Türkiyənin dəniz səlahiyyətlərini pozan Yunan xəritəsi "səlahiyyətli Yunan orqanlarına" istinadla yenilənib. Yunanıstan Şərqi Aralıq dənizində rəsmən elan etmədiyi qondarma Müstəsna İqtisadi Bölgəni (MİB) bu DMP xəritəsini bir alət kimi istifadə edərək AB üzərindən təsdiqlətməyə çalışır. Türkiyə bu qeyri-qanuni birtərəfli cəhdi rədd edir.

Türkiyənin mövqeyinə görə, Yunanıstanın bu addımları beynəlxalq hüquqa ziddir və nəticəsiz qalacaq. Keçəli xatırladıb ki, Türkiyə hələ 18 mart 2020-ci ildə Şərqi Aralıq dənizindəki qitə şelfinin xarici sərhədlərinə dair mövqeyini BMT-yə bildirmişdi. O qeyd edib ki, Yunanıstanın xəritədə göstərdiyi iddia edilən MİB sahəsi faktiki olaraq Türkiyənin qitə şelfi sərhədləri daxilində yerləşir. Sözçü Keçəli vurğulayıb ki, Yunanıstanın MİB təsəvvürlərini və sərhədlərini dəqiqləşdirmədiyi qitə şelfi xarici sərhədlərini DMP xəritəsinə daxil edərək qanuniləşdirməyə yönələn cəhdləri heç bir nəticə verməyəcək.

Bu gərginlik iki ölkə arasındakı dəniz parkları mübahisəsindən sonra yenidən başlayıb. Ötən aylarda Yunanıstanın Egeydə "iki dəniz parkı" elan etmək cəhdindən sonra Türkiyə cavab olaraq Gökçəada sularında və Fəthiyə–Kaş–Finike xəttində iki yeni Dəniz Mühafizə Sahəsi (DMS) elan etmişdi. Yunanıstan 21 iyul 2025-ci ildə İon və Egey dənizlərində iki dəniz parkı elan etmişdi. Həmin vaxt Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi bəyan etmişdi ki, Egeydə elan edilən dəniz parklarının hüquqi nəticəsi mümkün deyil. Nazirlik xəbərdarlıq edib ki, qapalı və ya yarımqapalı dənizlərdə birtərəfli qərarlar qəbul edilməməlidir. Yunanıstanın DMP xəritəsi ilə bağlı son cəhdi Türkiyə-Yunanıstan xəttindəki dəniz yurisdiksiyası mübahisəsini yenidən qızışdırıb.