Bayraktar Kızılelma Dünyada İlkə İmza Atır: Gizli Hədəfləmə Sistemi Radara Görünməzliyi Artırır

Baykar şirkətinin öz vəsaiti və milli mühəndislik gücü ilə hazırlanan pilotsuz döyüş təyyarəsi Bayraktar KIZILELMA Türkiyə aviasiyasını tamamilə yeni bir səviyyəyə qaldıran əhəmiyyətli bir sınaqdan uğurla çıxdı. Milli pilotsuz təyyarənin inkişaf fəaliyyəti sürətlə irəliləyir. Ən son əldə edilən uğur isə ASELSAN tərəfindən yerli olaraq yaradılan TOYGUN Elektro-Optik Hədəfləmə Sisteminin (EOTS) Kızılelma platformasına daxil edilməsi oldu.

ASELSAN-ın ən yaxşı infraqırmızı texnologiyası olan TOYGUN, Kızılelma-nın döyüş meydanında böyük üstünlük qazanmasına şərait yaradır. Ötən həftə Çorludakı AKINCI Uçuş Təlim və Sınaq Mərkəzində keçirilən iki fərqli uçuş sınağında bu sistem özünün ən yaxşı nəticələrini ortaya qoydu. TOYGUN, müxtəlif hündürlüklərdə və sürətlərdə görüntüləri sabit şəkildə istehsal etmək, hərəkətli obyektləri uzaq məsafədən izləmə qabiliyyəti və lazerlə hədəfləmə funksiyalarının yüksək dəqiqliyi ilə sistem testlərini uğurla başa vurdu. Hətta mürəkkəb hava şəraitində belə, TOYGUN-un Kızılelma-nın bort kompüteri ilə məlumat alış-verişini kəsilmədən davam etdirməsi təsdiqləndi. Bu sınaqlar nəticəsində seriyalı inteqrasiya üçün lazım olan bütün texniki şərtlər təmin edildi. Ən vacibi odur ki, bu testlər pilotsuz döyüş təyyarəsində "gövdəyə bərkidilmiş EOTS" texnologiyasının dünyada ilk dəfə tətbiqidir.

Bu texnologiyanın əsas fərqi onun yerləşmə tərzidir. Ənənəvi qırıcılar, məsələn F-16, hədəfləmə sistemlərini təyyarənin xaricində, xüsusi kapsullarda daşıyır. Lakin TOYGUN sistemi Bayraktar KIZILELMA-nın gövdəsinin içərisində tamamilə gizlənir. Bu, təyyarənin radar tərəfindən aşkarlanma ehtimalını (aşağı radar izi) azaltmaq baxımından vacibdir. KIZILELMA, bu strateji üstünlüyü qoruyaraq qabaqcıl hədəfləmə funksiyalarını yerinə yetirir. Pilotlu təyyarələrdə bu cür gövdə daxilində gizlədilmiş qabaqcıl elektro-optik hədəfləmə sistemi yalnız ABŞ-ın F-35 kimi 5-ci nəsil platformalarında mövcuddur. Türkiyə Kızılelma ilə bu texnologiyanı pilotsuz döyüş təyyarəsinə inteqrasiya edərək, bu kritik imkana malik olan dünyada yalnız üç ölkədən biri statusunu qazandı. Kızılelma üçün xüsusi olaraq yaradılmış TOYGUN, 360 dərəcəlik missiya məlumatlılığı təmin edən geniş spektrli skanlama qabiliyyətinə malikdir. Yüksək çözümlü infraqırmızı görüntüləmə vasitəsilə strateji hədəfləri və dəniz/quru elementlərini uzaqdan müəyyən edir. Süni intellekt (Sİ) ilə işləyən hədəf izləmə alqoritmləri sayəsində Kızılelma düşmən ərazisinə daxil olaraq radara görünmədən hədəfləri lazerlə işarələyə və milli sursatlarla məhv edə biləcək.

Bu qabaqcıl texnologiyanın inkişafı Baykar şirkətinin maliyyə müstəqilliyi və ixraca yönəlik strategiyası ilə birbaşa bağlıdır. Baykar, bütün layihələrini 2003-cü ildə başladığı PUA (Pilotsuz Uçuş Aparatı) AR-GE prosesindən bəri öz vəsaiti hesabına maliyyələşdirib və gəlirinin böyük hissəsini (83%) ixracdan əldə edib. Şirkət, qlobal pilotsuz uçuş aparatı bazarında ən böyük oyunçu kimi tanınır. 2023-cü ildə 1.8 milyard dollar ixrac edərək Türkiyədə bütün sektorlar üzrə ən çox ixrac edən ilk 10 şirkət sırasına daxil olub. 2024-cü ildə də gəlirinin 90%-ni ixracdan təmin edərək eyni uğuru təkrarladı. Baykar, 2021-2024-cü illərdə ardıcıl olaraq müdafiə və aviasiya sektorunun ixracat lideri olub. O, Türkiyənin sektor ixracatında əhəmiyyətli paya (2023-cü ildə üçdə bir, 2024-cü ildə dörddə bir) sahib çıxıb, Türkiyəni silahlı PUA-ların qlobal bazarında ön sıraya çıxarıb. Hazırda dünyanın ən böyük pilotsuz uçuş aparatı şirkəti olan Baykar ümumilikdə 37 fərqli ölkə ilə ixrac müqaviləsi imzalayıb. Bu müqavilələr Bayraktar TB2 SİHA (36 ölkə) və Bayraktar AKINCI TİHA (16 ölkə) platformalarını əhatə edir.