Bayraktar KIZILELMA Havadan-Havaya Raketlə Hədəfi Vurdu: Pilotsuz Qırıcı Aviasiya Tarixində Bir İlkə İmza Atır

Baykar tərəfindən milli və orijinal şəkildə yaradılan Bayraktar KIZILELMA, qlobal döyüş aviasiyası tarixində görünməmiş bir nailiyyətə imza atdı. Türkiyənin bu pilotsuz qırıcı təyyarəsi Sinop sahillərində keçirilən sınaqda, ASELSAN-ın MURAD AESA radarı ilə aşkarlanan hədəf təyyarəni, TÜBİTAK SAGE-nin istehsalı olan GÖKDOĞAN havadan-havaya raketi ilə tam dəqiqliklə məhv etdi. Bu sınaq, pilotsuz qırıcının Gözlə Görülmə Məsafəsindən Kənar (BVR) havadan-havaya raketi istifadə edərək reaktiv mühərrikli hava hədəfini müvəffəqiyyətlə vurduğu ilk hadisə kimi aviasiya tarixinə düşdü. Türkiyənin öz resursları ilə hazırladığı ilk pilotsuz qırıcı təyyarəsi olan Bayraktar KIZILELMA, ölkənin hava məkanının müdafiəsində mühüm platformalardan biri olmaq yolunda daha bir kritik sərhədi aşmış oldu.

Dünya miqyasında pilotsuz qırıcı təyyarə layihələrinin əksəriyyəti əsasən havadan-yerə missiyalar üçün nəzərdə tutulur. İndiyə qədər heç bir başqa pilotsuz platforma havadan-havaya atış qabiliyyəti göstərməmişdi. Bu son atış sınağı ilə Bayraktar KIZILELMA dünya miqyasında havadan-havaya döyüş qabiliyyətini nümayiş etdirən ilk və yeganə platforma oldu, bununla da aviasiya tarixində yeni bir fəsil açıldı. Tarixi sınaq üçün Merzifon 5-ci Əsas Qırıcı Baza Komandanlığından havaya qalxan beş ədəd F-16 qırıcısı Sinop üzərində KIZILELMA-ya qoşuldu. Pilotsuz və pilotlu sistemlərin birgə əməliyyatları ilə gələcəyin hava döyüşü konsepsiyasını nümayiş etdirən KIZILELMA, F-16-larla birlikdə beş təyyarəlik bir forma uçuşu həyata keçirdi. Bu tarixi anları Bayraktar AKINCI Pilotsuz Zərbə Aparatı (PZA) göydən lentə alırdı.

Sınaq ssenarisinə görə, yüksək sürətli, reaktiv mühərrikli hədəf təyyarə havaya buraxıldı. O, KIZILELMA-ya inteqrasiya olunmuş ASELSAN-ın MURAD AESA radarı tərəfindən aşkar edilərək izləndi. Radar hədəfi dəqiq qeyd etdikdən sonra, KIZILELMA qanad stansiyasından TÜBİTAK SAGE tərəfindən hazırlanmış GÖKDOĞAN BVR raketini atdı. Milli raket, reaktiv hədəfi tam dəqiqliklə vurdu. Bu sınaqla Bayraktar KIZILELMA pilotsuz qırıcısının havadan-havaya hücum qabiliyyəti təsdiqləndi. Türkiyə aviasiya tarixində ilk dəfə olaraq, yerli istehsal olan bir təyyarədən, milli bir radarın rəhbərliyi altında milli bir havadan-havaya raket hava hədəfinə qarşı istifadə edildi. Beləliklə, havadan-havaya missiya zəncirindəki hər bir əlaqə tamamilə milli imkanlarla icra olundu. Hərbi Hava Qüvvələri Komandanı general Ziya Cemal Kadıoğlu və Baykar İdarə Heyətinin sədri Selçuk Bayraktar daxil olmaqla yüksək səviyyəli heyət, Merzifondan qalxan F-16-ların kabinələrindən bu tarixi atış prosesini canlı izlədi.

Bu tarixi atış sınağı gələcək hava döyüşü konsepsiyalarının necə formalaşacağını da göstərdi. Bayraktar TB2 PUA-larının havadan-yerə missiyalarda yaratdığı üstünlük, indi Bayraktar KIZILELMA ilə havadan-havaya missiyalara daşınacaq. Mövcud qırıcı təyyarələrlə müqayisədə çox daha aşağı radar kəsiyi (RCS) göstəricisinə malik olan KIZILELMA, qabaqcıl bort sensorları sayəsində düşmən təyyarələrini onlar tərəfindən aşkarlanmadan çox uzaq məsafələrdən görə bilir. "Görünmədən görmək, vurulmadan vurmaq" kimi təsvir edilən bu yeni konsept sayəsində KIZILELMA hava döyüşlərində həlledici üstünlük təmin edən bir platformaya çevrilir. KIZILELMA həmçinin ASELSAN-ın MURAD AESA radarı və aşağı görünmə xüsusiyyətli elektro-optik hədəfləmə sistemi TOYGUN kimi dünyada yalnız məhdud sayda ölkənin istehsal etdiyi texnologiyaları özündə birləşdirir. Pilotsuz qırıcı, GÖKDOĞAN atışı ilə havadan-yerə döyüşlərlə yanaşı, havadan-havaya əməliyyatlarda da bacarığını sübut etdi, əvvəlki sınaqlarda TOLUN və TEBER-82 sursatları ilə də hədəfləri uğurla vurmuşdu.

Baykar, bütün layihələrini öz resurslarından istifadə edərək maliyyələşdirir və 2003-cü ildən PUA Ar-Ge fəaliyyətlərinə başladığı gündən bəri gəlirinin 83%-ni ixracatdan əldə edib. Şirkət 2023 və 2024-cü illərdə hər il 1,8 milyard dollarlıq ixrac həcmi ilə Türkiyənin ilk 10 ixracatçı şirkəti arasında yer alıb. Müdafiə Sənayesi Agentliyinin (SSB) məlumatlarına görə, Baykar ardıcıl dörd il (2021-2024) müdafiə və aerokosmik sənayenin ixracat lideri olaraq qalır. 2024-cü ildə Türkiyənin ümumi müdafiə və aerokosmik ixracatının dörddə birini təkbaşına həyata keçirərək, pilotsuz uçuş aparatları (PUA) bazarında Türkiyənin qlobal lider mövqeyini təmin edir. Dünyanın ən böyük PUA şirkəti olan Baykar, ümumilikdə 37 ölkə ilə ixrac müqaviləsi imzalayıb, bu isə onun sahədəki qüdrətini və beynəlxalq uğurunu göstərir.