Onepot AI Kimyəvi Dərmanların Sintezini Sürətləndirmək Üçün 13 Milyon Dollar Sərmayə Cəlb Etdi

Onepot AI adlı startap, kimyəvi dərmanların kəşf prosesini sürətləndirmək məqsədilə fəaliyyətə başlayıb və bu yaxınlarda 13 milyon dollarlıq sərmayə cəlb etdiyini elan edib. Şirkətin qurucuları Daniil Boiko və Andrey Tırin eyni problemə görə narahat idilər. Boiko "Dərman kəşfində ən yaxşı ideyalar çox vaxt biologiya tərəfindən deyil, kimyəvi sintez tərəfindən bloklanırdı" deyib.

Sintez, kimyəvi reaksiyalardan istifadə edərək yeni molekulların yaradılması deməkdir. Bu proses kiçik hissəcikləri, yəni molekulları birləşdirərək daha böyük bir quruluş-dərman-yaratmağı tələb edir. Bu, sanki bir reseptə uyğun olaraq kiçik Lego parçalarını yığıb daha geniş bir tablo yaratmağa bənzəyir. Lakin bu kiçik molekulları yaratmaq isə gözlənildiyi kimi, olduqca çətindir. Boiko, maşın öyrənməsi üzrə fəlsəfə doktoru namizədi olarkən, dərman ovçularının (kəşf və inkişafa nəzarət edən alimlər) lazım olan molekulları sintez etməyin çətinliyi səbəbindən perspektivli ideyaları kənara qoyduqlarını müşahidə edirdi. Nəticədə, bəzi birləşmələr sınaqdan keçmək şansı belə qazanmırdı.

Kompüter elmləri sahəsində çalışan Tırin isə dərman kəşfi üçün hesablama sistemləri ilə işləyərkən, bu sahənin nə qədər geridə qaldığını başa düşdü. O bildirib ki, "Modellər ideyaları saatlarla yarada bilər, lakin laboratoriyanın onlara çatmağı aylarla vaxt aparırdı." Hər iki qurucu molekul dizaynına qoyulan sərmayənin, onların real istehsalı kimi daha çətin problemi diqqətdən kənarda qoyduğunu hiss edirdi. Bu məsələ həm də geosiyasi əhəmiyyət daşıyır, çünki qlobal təchizat zəncirləri həssaslaşır və ABŞ Çin ilə ticarət rəqabətinə girib. Boiko, bu səbəbdən kiçik molekul sintezinin ABŞ-da sıfırdan yenidən qurulmasının zəruri olduğunu vurğulayırdı.

Bu problemi həll etmək üçün Boiko və Tırin birləşərək, kiçik molekul sintezi laboratoriyası olan POT-1-i ehtiva edən Onepot şirkətini yaratdılar. Onlar həmçinin, erkən tərəfdaşları üçün birləşmələrin sintez prosesini sürətləndirməyə kömək edən süni intellektli üzvi kimyaçı "Fil"i də hazırladılar. Ənənəvi olaraq, əczaçılıq və biotexnologiya şirkətləri ya daxili kimyaçı qrupları yaradır, ya da xarici tədqiqat təşkilatları ilə əməkdaşlıq edirlər. İnsan kimyaçıları bir birləşmə yaratmaq üçün sınaq və səhv yolu ilə minlərlə dollara başa gələn aylar sərf edə bilirlər. Tırin qeyd edir ki, əsas məhdudlaşdırıcı amil bu birləşmələri sınaqdan keçirmək deyil, əvvəlcə onları ərsəyə gətirməkdir. Onepot bu prosesi aylardan cəmi bir neçə günə endirməyi hədəfləyir.

Onepot-un məhsulu sadədir: müştərilər mövcud kataloqdan istədikləri molekulları seçirlər, şirkətin texnologiyası həmin molekulları sintez edir və daha sonra müştərinin öz sınaqlarında istifadə etməsi üçün fiziki məhsulları (quru birləşmələr və ya məhlullar) göndərir. Şirkət "Fifty Years"ın rəhbərlik etdiyi toxum (seed) mərhələsi və əvvəlki ilkin sərmayə (pre-seed) daxil olmaqla, ümumilikdə 13 milyon dollar vəsait topladığını elan edib. Sərmayəçilər arasında Khosla Ventures, Speedinvest, OpenAI qurucularından Wojciech Zaremba və Google-un Baş Alimi Jeff Dean də var.

Şirkətin arxa plandakı texnologiyası molekul sintezi problemlərini dərindən analiz edir. Onlar böyük dil modelləri (LLM) agentlərinin "molekul reseptlərinə" daxil olmasına və təlim keçməsinə imkan verən xüsusi laboratoriya qurublar. Labaratoriyada təcrübələr aparılarkən, temperatura və qarışığa əlavə edilən inqrediyentlər də daxil olmaqla, prosesə aid hər bir detal qeydə alınır. Tırin deyir ki, bu, heç bir məlumatın itmədiyini və təcrübələrin tam təkrar istehsal edilə bilməsini təmin edir. Beləliklə, onların süni intellekt agentləri hipotezləri internet mənbələrindən yığılmış ədəbiyyat məlumatları əvəzinə, real dünya təcrübələrindən əldə edirlər.

Əldə edilən yeni maliyyə San-Fransiskoda ikinci laboratoriyanın qurulmasına sərf olunacaq ki, komanda daha çox müştəri ilə işləyə bilsin. Eyni zamanda, komanda genişləndiriləcək və birləşmə kəşf mühərriki inkişaf etdiriləcək. Boiko və Tırin, bu texnologiya ilə dərman kəşfini ən azı iki dəfə sürətləndirməyə və əvvəllər alimlərin əlçatmaz hesab etdiyi kimyəvi sahəni genişləndirməyə ümid edirlər. Boiko fikirlərini yekunlaşdırarkən, "Siz yalnız dərman kəşfini sürətləndirmirsiniz, həm də dərman və materialların nələr ola biləcəyi üçün dizayn sahəsini genişləndirirsiniz" deyib.