"Ermənini nənəm qovdu, atamı məktəb direktorluğundan çıxardılar" - Qərbi Azərbaycan Xronikası

Baku Tv-də yayımlanan Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun "Həyat Hekayəsi" verilişinin növbəti buraxılışı təqdim edilib. "Böyük Ayrımdakı qayalara adımızı yazırdıq" adını daşıyan bu buraxılış Loru mahalının Allahverdi (Tumanyan) rayonunun Böyük Ayrım kəndi sakini Elmar Əliyevin acı taleyinə həsr olunub. Əliyev 1979-cu ildə anadan olub və doqquz yaşına qədərki uşaqlığı bu gözəl təbiətli kənddə keçib. O, uşaqlıq xatirələrindən bəhs edərkən azərbaycanlı uşaqların erməni uşaqları ilə güləşdiyini və həmişə qalib gəldiklərini qeyd edib. Yay aylarında Ləlvər dağına qalxdıqlarını, yaylaqlara getdiklərini və "Qayalara adlarımızı yazmışıq" deyərək o günləri xatırlayıb. Kənddə sərin bulaqların olduğunu və Ləlvər dağındakı çayın qabağını kəsib çimdiklərini söyləyib.

Elmar Əliyev bildirib ki, onların kəndi yalnız azərbaycanlılardan ibarət idi, lakin ermənilər tarix boyu saxtakarlıq ediblər. O, kənddəki ərzaq mağazasının qarşısındakı qoç heykəlli bulaqdan bəhs edib. Su qoçun burnundan axırdı ki, bu da türkçülüyün simvolu idi. Ancaq ermənilər həmin bulağı söküb yerində kilsə tikiblər. Kənd sakini, ermənilərin azərbaycanlıları köçürmə planının 1988-ci ilin yaz aylarından başladığını deyib. Köçürülmə prosesini çətinləşdirmək üçün sovxozda sürücülərin və mağaza müdirlərinin çoxu erməni təyin edilmişdi. Məqsəd, camaat kənddən çıxarkən əşyalarını rahat apara bilməsinlər idi. Cavanlar poslar qurmuşdu, lakin sahə müvəkkili gəlib kənddən çıxmağın vacib olduğunu bildirmişdi.

Əlacsızlıqdan kənddən əvvəlcə qadınlar və uşaqlar çıxarılıb, sonra isə hamı gecə vaxtı kəndi tərk edib. Əliyev Abbas adlı bir kişinin öldürüldüyünü və camaatın qarşısının kəsilərək incildiyini, maşınlarının yoxlandığını xatırlayıb. O, 1915-ci ildə də həmin ərazidə yaşayan azərbaycanlılara qarşı terror törədildiyini, rəhmətlik nənəsinin o vaxt danışdığını, ermənilərin gəlib kəndi qırdığını söyləyib. Vətən həsrətinin çox ağır olduğunu vurğulayan E.Əliyev doğma torpağında yaşamaq istəyini dilə gətirib. "Qərbi Azərbaycanda yaşamaq istəyirik. Babamın, nənəmin qəbirləri oradadır. Hər bir insan öz torpağına qayıtmalıdır," o deyib. Əliyev kəndi tərk edərkən 9 yaşı olub, indi isə 46 yaşı var. O, çıxanda "Bəlkə bu yerlərə bir də gəlmədim" mahnısını oxuduğunu və kəndə qayıdanda "dədə-baba torpağıma xoş gəlmişəm!" deyəcəyini arzulayır.

Bu həyat hekayəsi Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş yüz minlərlə azərbaycanlının çəkdiyi çətinlikləri və qaçqınlıq taleyini əks etdirir, eyni zamanda doğma yurda qayıtmaq arzusunu göstərir. Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması və azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qalması faktlarının üzə çıxarılması məqsədi daşıyır. Layihə həmin ərazilərin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktları dünya ictimaiyyətinə çatdırır. Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanın tarixi Azərbaycan diyarı olması barədə fikirlərini əsas tutan layihə, həmçinin Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələri təbliğ edir. Tarixçilərin fikirlərini və deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin hekayələrini işıqlandırmaq bu layihənin vacib hissəsidir.