Marsda Həyatın İzləri: NASA-dan Tarixi Açıqlama

Amerikan Kosmik Agentliyi NASA, dünən keçirdiyi mətbuat konfransında Marsın keçmişi ilə bağlı tarixi bir kəşfi elan etdi. Agentlik, "Azadlıq" səyyar cihazı tərəfindən Qırmızı Planetdən götürülmüş nümunələri bir ildir təhlil edir və nəticədə Marsda keçmişdə həyatın mövcud olduğuna dair güclü sübutlar tapdı.

"Səfir" adı verilən nümunə, 2024-cü ilin iyul ayında "Cəzero Krateri"nin kənarındakı "Neretva Vadisi" bölgəsində, ox formasındakı bir qayadan götürülüb. Təxminən 3.5 milyard il əvvəl bu ərazidən güclü çayların axdığı güman edilir və yeni tapıntılar bu bölgənin bir zamanlar bataqlıq olduğuna dair əlavə sübutlar təqdim edir.

Nümunənin təhlili zamanı "leopard ləkələri" və "xarrat toxumu" adlandırılan qara ləkələr aşkarlanıb. "PIXL" cihazı bu ləkələrdə dəmir və fosfatın yüksək konsentrasiyasını müəyyən edib. Bu iki element Yer kürəsində bəzi mikrob proseslərində enerji mənbəyi kimi tanınır. Xüsusilə aşağı temperatur və suyun varlığında əmələ gələn dəmir fosfat, Marsda da oxşar biokimyəvi şəraitin mövcud ola biləcəyini göstərir.

Qayada başqa əhəmiyyətli bir tapıntı da kalsium sulfatdan ibarət ağ damar strukturlarıdır. Bunlar suyun qaya çatlarından axdığını göstərir. "SHERLOC" cihazı ilə aparılan ölçmələr karbon əsaslı molekullar olan üzvi birləşmələri də aşkarlayıb. Tədqiqatçılar bu üzvi maddələrin "paslı qırmızı palçıq"la birlikdə toplanaraq qayanın formalaşmasında rol oynadığını irəli sürürlər.

Qayada həmçinin Marsın qırmızı rəngindən məsul olan minerallardan biri olan hematitin də izləri aşkarlanıb. Tədqiqatçılar qara halqaların qırmızı qayaların ağarması zamanı sərbəst buraxılan dəmir və fosfat tərəfindən əmələ gəldiyini düşünürlər. Bu proses Yer kürəsində mikrobların üzvi maddələri istehlak edərək enerji istehsal etdiyi metabolik reaksiyalara bənzəyir.

Bir müddət alimlər bu strukturların yalnız geokimyəvi proseslər nəticəsində, yoxsa mikrob həyatı nəticəsində əmələ gəldiyindən əmin deyildilər. Lakin "Azadlıq"ın məlumatları göstərir ki, qayalar heç vaxt geokimyəvi proseslər üçün lazım olan yüksək temperaturlara məruz qalmayıb. Mövcud bütün məlumatlar tapıntıların mikrob mənşəli olduğunu göstərir. NASA-nın müvəqqəti administratoru Sean Duff, "Bütün araşdırmalardan sonra başqa heç bir izah tapa bilmədik" deyib.

Tədqiqatı aparan alimlərdən biri olan Joel Hurowitz də bu izahı dəstəkləyərək bildirib ki, " gördüyümüz mineral və toxuma kombinasiyaları Yer üzündə, əsasən üzvi maddələri istehlak edən mikroblar tərəfindən qoyulmuş izlərə çox oxşayır."