Ermənistanda əsirlikdə olmuş azərbaycanlıların işgəncələrə məruz qalması ilə bağlı yeni ifadələr elan olunub

Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzü nəticəsində törədilmiş sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması ilə bağlı ittiham olunan Ermənistan vətəndaşlarının işi üzrə açıq məhkəmə prosesi oktyabrın 27-də davam edib. Təqsirləndirilən şəxslər arasında Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan, Davit İşxanyan, David Babayan, Levon Mnatsakanyan, və digərləri yer alır. Onlar soyqırımı, terrorçuluq, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə və digər çoxsaylı cinayətlərdə ittiham olunurlar. Bakı Hərbi Məhkəməsində hakimlər Zeynal Ağayev, Camal Ramazanov və Anar Rzayevdən ibarət tərkibdə keçirilən iclasda bütün təqsirləndirilən şəxslər öz bildikləri dildə tərcüməçi və vəkillərlə təmin ediliblər. Zərərçəkmiş şəxslərin və onların hüquqi varislərinin ifadələri elan olundu.

Zərərçəkmişlərin ifadələrində müxtəlif dövrlərdə hərbi əməliyyatlar nəticəsində aldıqları xəsarətlər və məruz qaldıqları itkilər yer alıb. "Azəravtoyol" ASC-nin sürücüsü Nadir Seyidov 2021-ci il noyabrın 19-da Zəngilanda düşmən minasına düşməsi nəticəsində xəsarət aldığını bildirib. Bəykişi Zeynalov 2020-ci il sentyabrın 27-də Ağdamın Qaradağlı kəndində evinə Ermənistan silahlı qüvvələrinin mərmisi düşməsi nəticəsində xəsarət aldığını və evinin yararsız hala düşdüyünü qeyd edib. Həmçinin, Mehman Həsənov, Hüseyn Quliyev və İmran Həsənli 2023-cü ilin sentyabrında Ağdam və Ağdərə istiqamətlərində atılan mərmilərin partlaması nəticəsində bədən xəsarətləri aldıqlarını təsdiqləyiblər. Zərərçəkmişlərin hüquqi varisləri, o cümlədən Siyafər Fərzəliyeva və Mirmehdi İsmayılov, övladlarının 2020-ci ilin sentyabr və oktyabr aylarında Tərtər rayonu istiqamətində həlak olduqlarını söyləyiblər.

Daha ağır ifadələr uzun illər əsirlikdə olmuş şəxslərin işgəncə hekayələrinə aid idi. Tevon Tağıyev 1992-ci ildə Xocavəndin Qaradağlı kəndinə hücum zamanı girov götürüldüyünü və Xankəndi istiqamətində aparılarkən Ermənistan hərbçiləri tərəfindən üç nəfərin öldürüldüyünü bildirib. O, girovluq müddətində Xocavənddə ağır işgəncələrə məruz qaldığını söyləyib. Babək İlyasov 1993-cü ildə Kəlbəcərdə girov götürülüb və aldığı göz yarasından tibbi yardım göstərilmədiyi üçün bir gözünün görmə qabiliyyətini itirib. Bayramov Faik Səlim oğlu 1993-cü ildə Ağdamda əsir götürülərək Şuşa həbsxanasında saxlanılıb və burada yumruq-təpik, taxta parçaları ilə möhkəm döyülməklə, burnu və dişləri sındırılıb. Asif İsmayılov (1994-cü ildə əsir götürülüb) isə yaralı halda tank üzərində aparılarkən qana bulaşdığı üçün döyüldüyünü, Şuşada isə nəzarətçilər tərəfindən vəhşicəsinə işgəncələrə məruz qaldığını ifadə edib. Elman Hacıyev də Murov dağında əsir götürüləndən sonra huşunu itirənə qədər döyüldüyünü və 1995-ci ilin sonlarına qədər uzun müddət müxtəlif yerlərdə saxlanılaraq işgəncələrə məruz qaldığını bildirib.

Məhkəmədə müdafiə tərəfinin təqdim etdiyi sübutlar da araşdırıldı. Təqsirləndirilən Arayik Harutyunyanın vəkilləri onun doğum haqqında şəhadətnaməsinin, Ermənistan Respublikası pasportunun surətlərini və təhsil sənədini təqdim etdilər. Harutyunyan pasportundakı “070” kodu ilə bağlı suala cavab verərkən, bu kodun qondarma rejimin ərazisində yaşayanlara verildiyini və həmin şəxslərin Ermənistanda keçirilən seçkilərdə iştirak edə bilmədiklərini, lakin turizm və təhsil üçün xaricə səyahət etmək hüququnun olduğunu izah etdi. Dövlət ittihamçısı Vüsal Abdullayev Harutyunyanın doğum yerinin Azərbaycan SSR-in Xankəndi şəhəri, pasportunda isə Ermənistan SSR qeyd olunması ilə bağlı "Bu, Ermənistanın Qarabağı öz ərazisi kimi sayması demək deyilmi?" sualını verdi. Harutyunyan bu sualdan yayındı, bu məsələni heç vaxt Ermənistanın aidiyyəti orqanları ilə müzakirə etmədiyini söylədi. Prokuror Harutyunyanın cavab vermək istəməməsinin onun hüququ olduğunu bildirdi.

Proses oktyabrın 30-da davam edəcək. Ümumilikdə, bu cinayət işi üzrə 15 təqsirləndirilən şəxs ittiham edilir. İttihamlar Ermənistan dövlətinin birbaşa rəhbərliyi və iştirakı ilə törədilən təcavüzkar müharibə və sayısız cinayət faktlarına əsaslanır. Təqsirləndirilən şəxslər Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin təcavüzkar müharibə, soyqırımı, qəsdən adam öldürmə, işgəncə, terrorçuluq, və müharibə qanunlarını pozma kimi fərqli maddələri ilə mühakimə olunurlar.